سلسله کوتاه گفتار کرامت اخلاق ایراد شده توسط حجت الاسلام قنبریان در هیات اصحاب الحسین دانشگاه تهران منتشر میشود.
جلسه اول: میشود طیّار شد!
سلسله کوتاه گفتار کرامت اخلاق ایراد شده توسط حجت الاسلام قنبریان در هیات اصحاب الحسین دانشگاه تهران منتشر میشود.
بیش از یکسال است کوئید۱۹ خبرِ یک رسانه هاست! هنوز “پرسش از آن زیاد” است! اخبار موج هایش پر فایده شده، “گروهی عمل میکنند و گروهی تخلف! “
عمَّ یَتَسَاءَلُونَ*عَنِ النَّبَاءِ العَظِیم*الَّذِی هُم فِیهِ مُختَلِفُون[۱]
خیلی وقت است نزاع موحدان و مشرکان دیگر سر تفسیر عالم نیست! سر تغییر عالم است!
تو معتقدی بزرگترین خبر عالم، قیامت است؛ که هرلحظه به ما نزدیک تر میشود! ظهور دین حق در پرتو ولایت امام(ع) است؛ که قیامت صغری است، و طلیعه اش پیدا شده است!
او تفسیر تو را از حوادث عالم به چالش نمیکشد، آن خبر بزرگ را تغییر می دهد!
طعنه ات میزند که: فعلا بیش از یک سال است “همه از یک ویروس می پرسند”! از زایش چینی و جهش انگلیسی اش! از آمار روزانه قربانیانش!
عَمَّ یَتَساءَلُونَ؟!!
(:درباره کدام خبر از یکدیگر می پرسند؟!)
“چالش ها و اختلاف ها” هم در واکسن و پروتکل های اوست!
عده ای مطیع؛ ماسک میزنند، به سطوح دست نمیزنند، تجمع نمیکنند، و…
عده ای هم اختلاف میکنند، تظاهرات میکنند، توطئه می خوانند، و…
الَّذِی هُم فِیهِ مُختَلِفوُن!
(:همان خبر بزرگی که در آن اختلاف دارند!)
هرچه باشد “نباء عظیم” برای ۸میلیارد آدم، نه قیامت است نه علی(ع) و نه قرآن و دین و نه هیچِ اینها! در کشور شیعه و بلاد اسلام هم نباء عظیم، کروناست! اخبار لحظه به لحظه آن مفیدتر از احوال قیامت نزد مومنان شده است! حتی در ماه خدا!
دقیقا این یعنی تلاش برای تغییر خبر بزرگ!
البته تغییر عالم و اخبار مهمش در ذهن و ضمیر انسان، نه در جریان کلی عالم و غیب آن!
همه قربانیان کرونا به محض چشم بر هم نهادن باید از خبر مهم و نباء عظیم واقعی جواب دهند؟! :”خدایت، پیامبرت، امامت و کتابت چه بود؟!”
با کرونا رفته باشی یا تصادف فرقی نمیکند به محض ورود، برزخ برایت هویدا میشود و قیامت را در حال برپایی میبینی!
بیجا نیست که قرآن در مقابل تفسیر کج نباء عظیم و تغییر آن دوبار بانگ زده:
کَلَّا سَیَعلَمُونَ*ثُمَّ کَلّا سَیَعلَمُون
(:هرگز چنین نیست! به زودی خواهید فهمید خبر بزرگ کدام است! نه هرگز چنین نیست! به زودی…)
“وقت حسابرسی اعمال مردم به آنان نزدیک شده است و آنان همچنان در غفلت اند و با دل بستن به دنیا و وانهادن توبه و ایمان، از آن رویگردانند* هیچ ذکر یادآورنده ای از جانب پروردگارشان برایشان نمی آید مگر اینکه آنرا میشنوند و به بازی می پردازند[۲]!”
خیلی زود میرسد روزی که ببینیم “امساک” مهمتر از “ماسک” بود! امساک از حرام، از لغو و لهو، از هرچه غیر خدا!
محسن قنبریان ۱۴۰۰/۱/۲۸
[۱] آیات اول سوره نباء
[۲] آیات اول سوره انبیاء
امام عزیز در اسرار طهارت و وضو دارند:
“در مراتب نشئات انسانیه نیز آب رحمت را ظهوراتی است مختلفه؛[…]و با آب نازل از سماء حضرتِ حَکمِ عدل، قذارات خُلقیهی باطنیه تطهیر شود. و با آب نازل از سماء غفاریت، ذنوب عباد تطهیر شود. و با آب نازل از سماء ملکوت، قذارات صوریه تطهیر شود” (آداب الصلاه ج۱ ص۶۳)
پ.ن: حکومت عدل، مظهری از اسم الحَکم العدل الهی در عرصه اجتماعی است که اگر محقق شود موجب تطهیر خُلقیات باطنی افراد جامعه میشود. برقراری عدالت است که موجب تربیت اخلاقی و عرفانی مردم میشود و آب رحمت الهی در عرصه اجتماعی است. لذا امیرالمومنین فرمود: امام عادل بهتر از باران پیاپی است(غررالحکم)
روح آن فقیه عارف و ولیّ حکیم شاد باد.
وقتی برخی معممین یکدیگر را تخطئه میکنند، چارهاندیشی برای عموم مردم اینگونه تدارک میشود که “اعتصام به کُر” کنید؛ به قاطبه عالمان توجه کنید!
برخی از آنها که حالا عامه باید ازشان برائت بجویند، روزی خود معرِّف برخی مراجع و بزرگان بودهاند!
آقای صانعی روزی بطلان مرجعیت آقای شریعتمداری را امضاء کرد و روزی دیگر در همان مجمع، تخطئه مرجعیت سر خودش آمد!
آقایان سید کمال حیدری و محمود امجد هم آخرین نیستند.
آیندهپژوهی دینی از وضع اسفبارتری خبر میدهد: “امری که منتظرش هستید[حکومت معصوم] برپا نمیشود تا وقتی که بعضی از شما[شیعیان] از بعضی برائت جسته، بعضی بر بعضی آب دهن اندازند و بعضی شهادت به کفر بعضی دیگر دهند و بعضی دیگری را لعن کنند”.(روایت سیدالشهدا/ الغیبه النعمانی ص۲۰۵ح۹)!
از فتنهای خبر میدهند که شخصیتهای مورد اعتماد و محبوب سقوط میکنند(ر.ک: الکافی ج۱ص۳۷۰)!
پس ظاهراً تکیه به اشخاص در تقلید کردن از مرجعی یا مستمع شدن بر واعظی، “کافی” نباشد!
در مبانی درست فقهی، تقلید و شروط و تطبیق آن، تقلیدی نیست. تقلیدِ درست، “سرسپردگی” نیست. سرتاسر تحقیق، مراقبت و نظارت بر مرجع است! شهادت این و آن هم جزئی از تحقیق است و مراقبت و نظارت بعد را منتفی نمیکند.
شهید مطهری به خوبی در مقاله اجتهاد در اسلام اینرا بیان کرده است: “اخیراً از بعضی مردم که در جستجوی مرجع تقلید هستند گاهی این کلمه را میشنوم که میگویند میگردیم کسی را پیدا کنیم که آنجا “سر بسپاریم”. میخواهم بگویم تقلیدی که در اسلام دستور رسیده “سرسپردن” نیست، چشم باز کردن و چشم بازداشتن است. تقلید اگر شکل “سرسپردن” پیدا کرد هزارها مفاسد پیدا میکند… تقلید ممدوح و مشروع “سرسپردن” و چشم بستن نیست، چشم باز کردن و مراقب بودن است و اگر نه مسئولیت و شرکت در جرم است!… تقلید ممنوعِ جاهل از عالم همان است که شکل سرسپردگی پیدا کند و به صورت: “جاهل را بر عالم بحثی نیست، ما دیگر نمیفهمیم، شاید تکلیف شرعی چنین و چنان اقتضا کرده باشد” و امثال اینها ادا میشود”.
( مجموعه آثار ج۲۰ص ۱۷۳وص۱۷۶وص۱۷۸)
مطهری، کرّیت و اعتصام علماء را عوامانه میخواند: “بعضی از مردم خیال میکنند که تاثیر گناه در افراد یکسان نیست، در مردم عادی گناه تاثیر دارد و آنها را از تقوا و عدالت ساقط میکند ولی در طبقه علما تاثیری ندارد، آنها یک نوع “کریّت” و یک نوع “اعتصام” دارند، نظیر فرقی که بین آب قلیل و آب کثیر است که آب کثیر اگر به قدر کُر شد دیگر از نجاست منفعل نمیشود؛ در صورتی که اسلام برای احدی کریّت و اعتصام قائل نیست”(همان ص۱۷۶) بعد مثال اعتراضهای موسی(ع) به استاد اخلاق خود خضر(ع) را میزند و باز سرسپردگی در اینجا را هم رد میکند:”نقص کار موسی در اعتراض و انتقاد نبود، در این بود که به رمز مطلب و باطن کار آگاه نبود. البته اگر به رمز مطلب آگاه میشد اعتراض نمیکرد؛ و مایل بود که برسد به رمز مطلب، ولی مادامی که از نظر عملی برخلاف اصول و قانون الهی است ایمان او به او اجازه نمیدهد سکوت کند. بعضی گفتهاند اگر تا قیامت عمل عبد صالح تکرار میشد موسی از اعتراض و انتقاد باز نمیایستاد مگر آنکه به رمز مطلب آگاه میشد”(همان ص۱۷۷).
جای بحثهای دقیق مبانی فقهی و اصولی این کلام متین اینجا نیست اما در این چند یادداشت هم توضیحاتی داده شده است:
محسن قنبریان ۹۹/۱۰/۶
در این لباس برخی، آقایی و تقذس را در سکوت و موضع نگرفتن، جا زدهاند. حتی اگر «کتمان شهادت حق» باشد!
برخی پی این تقدّس، بخاطر سکوت از اظهار حق، شیطان گنگ میشوند!
پیامبر اکرم: الساکت عن الحق شیطان اخرس.
امام خمینی درباره آیت الله یزدی قبل از پیروزی انقلاب نوشت: «شما مایه سرفرازی حوزههای علمیه هستید و قطع عذر کسانی که در این موقع خطیر یا با سکوت از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده یا علاوه امر به سکوت هم میکنند، نمودهاید. هنیئاً لکم»[۱]
تا آخرین مواضعش که علیه مرجعسازی یا اشرافیت مذهبی بود، صریح اللهجه بود. خدا رحمتش کند.
[۱] صحیفه امام ج۳ ص۳۹۸
جرعهای از رشحات المعارف
جلسه سوم: فرق مقام حضور و محضر/ نقطه شروع؟
آیت الله شاه آبادی فرمود: “علم به حضور حق و خود را در حضور و خدمت او دیدن مناط [۱]عصمت از گناه است[۲]“.
این را از امام صادق(ع) آموخت که از دو مرتبه سخن گفت: از خدا بترس
این مقام حضور است. دیدن و احساس حضور خداوند کردن.
این درک محضر است. اینکه انسان ولو خودش حضور خدا را احساس نمیکند اما خود را در محضر او ببیند. مثل بودن جلوی دوربین مدار بستهای که ببیننده را نمیبینی اما یقین داری دیده میشوی. این درک محضر است.
پس مومن اقلا درک محضر دارد.
عصمت از گناه، وابسته به میزان این درک و مرتبه آن است.
شاه آبادی میفرماید:”همه اهل عالم محاضر ربوبیاند و پیغمبران، مأمور حفظ محاضر حقند[۳]“
پس حساسیت اولیاء، برجان و مال و آبروی انسانها و هم تکالیف الهی و حقوق الله از این جهت است. در محضر خدا، نباید آبروی بنده او را برد و…
ایشان اختلاف موسی و خضر در سوره کهف به این میداند که موسی(ع) مأمور منظم کردن و حفظ محضر بود؛ اما خضر(ع) حافظ حضور و نظرش به فرمانهای غیبی مولا بود[۴]
نقطه شروع مصونیت از گناه
شروع از درک محضر است. مثل کسی باش که در خانهای هستی که صاحب خانه از آیینه تو را میبیند.
امام صادق(ع) فرمود: “اگر میدانی که خدا تو را میبیند، اما به گناه مبادرت میکنی، پس حتما او را از پستترین ناظران برخود قرار دادهای.”
برخی کارها را جلوی بچه هم نمیکنیم اما جلوی خدا میکنیم!
قدم اول در همین رعایت محضر، در نماز و عبادت است.
وقتی هنوز موسی نیستی که همه محضرهای خدا را منظم کنی که کسی ظلمی نکند، آبرو از بندهای نبرد، خون ناحقی نریزد و…؛ اقلا در وقت نماز محضر الهی را درک کن.
این مقام احسان و محسنین است که نمازشان و مناجاتشان را اینگونه میخوانند که اقلا خود را زیر نگاه خداوند میبینند. این کمی تمرین میخواهد و سخت نیست.
عمل به سیره حضرت معصومه(س) جای کرونا خوانی ما
کشف کرونا از قم بود، بهترین مواجه با آن هم باید از قم و تأسی از معصومهی قم باشد.
خانهنشینی اجباری، تعطیلی دانشگاه و حوزه و مدرسه، محدود شدن ساعت کاری، کم شدن دید و بازدید و… را میخواهی چکار کنی؟!
فقط به تب کرونا هراسی بیفزایی؟! همه وقتت را در فضای مجازی، کرونا خوانی کنی؟! این همه حاشیه و شایعه و تکرار آنرا درمان میکند؟!
بهتر نیست ماه رجب را از کف ندهی و کمی درک محضر الهی را با دعاها و مناجاتش تمرین و تجربه کنی؟
حضرت معصومه(س) نیز در قم ۱۷روز بیمار و ناگزیر به نقاهت شد. بیت النور، جائی است که ایشان نقاهتش را در آنجا گذراند. آمد و شد نکرد، اما آنجا را محراب و عبادتگاه خود قرار داد. سلوک الهیاش را تمام کرد و به لقاء حق رسید. این روزها فرصت خوبی برای تشبّه به ایشان است.
(تفصیل را درفایل صوتی بشنوید)
[۱] ملاک؛ میزان
[۲] ص۲۵
[۳] ص۲۵
[۴] ر.ک:ص۲۵
جرعه ای از رشحات المعارف
جلسه دوم: معرفت کلیدیِ “عالم محضر خداست”
“عالم محضر خداست، در محضر خدا، معصیت نکنید”؛ ترجیح بند مواعظ امام خمینی بود. هزاران جوان را این یک جمله تربیت و به اوج کمالات انسانی رساند.
زادگاه این معرفت، بالاصاله قرآن است؛ اما استاد عرفان امام(آیت الله شاه آبادی) آنرا سر سفره امام و پیروانش آورد:
“علم به حضور حق و خود در حضور و خدمت او دیدن، مناط عصمت است؛ یعنی کسی که دارای چنین علمی باشد، به اختیار خود مرتکب نافرمانی و گناه نمیشود…[۱]“
چهار شرافت این معرفت:
درک ذهنی و عقلی این حضور:
️مرحوم شاه آبادی میفرماید:
“تو عین حضور حقی. نفَس کشیدنت، چشم برهم نهادن و گشودنت…[۳]“
شاهد قرآنی و روایی:
٭آیه ۱۳سوره مُلک می فرماید: “قولتان را پنهان کنید یا آشکار؛ خداوند از درون سینه ها باخبر است” در آیه ۱۴ وجه آنرا بیان میکند: “الا یَعلَمُ مَن خَلَق؟” آیا او که خلق کرده نمیداند؟!
این همان استدلال است که مخلوق، نزد خالق حاضر است؛ درون و برونش.
زندیقی که ادعا میکرد کرمهای درون گل و لای جلویش چرا مخلوق او نباشد؟!
از امام صادق(ع) پاسخ شنید: پس بگو چند نر و چند ماده در آنهاست!
️میشود شما از جنسیت مخلوق ذهنیات بیخبر باشی؟! اگر هزاران نفر را در داستان ذهنیات بیافرینی از جزئیترین خصوصیات آنها باخبری! چون نزد آنها حضور داری و آنها نزد تو حاضرند. خالق حقیقی عالم را کمتر از این نگیر!
باور این معرفت، سازنده است.
امام خمینی: “آن وقتی که قلم به دست میگیرید، بدانید در محضر خدا، قلم دست گرفتهاید. آن وقتی که میخواهید تکلم کنید، بدانید زبان شما، قلب شما، چشم شما، گوش شما در محضر خداست. عالم محضر خداست؛ در محضر خدا معصیت نکنید. در محضر خدا با هم دعوا نکنید سر امور باطل و فانی[۴]“
[۱] ص۲۵رشحات المعارف
[۲] ص۳۴
[۳] ص۳۲
[۴] صحیفه امام ج۱۳ص۴۶۱
جلسه اول: مقدمه/ ضرورت خودسازی/ فصل خودسازی/ شاه آبادی و رشحات المعارف
آیت الله بهجت به شهید ردانی و فرماندههای دفاع مقدس فرمود: مراقب صدام درون هم باشید!
حضرت آقا فرمود: “اشتباه است که ما خیال کنیم، دشمن فقط آمریکا و صهیونیست است؛ ما یک دشمن خطرناکتر از آمریکا و صهیونیزم داریم و آن نفس است[۱]“
بعضی رفتند با نفس بجنگند، استعمار و استبداد بر جامعه اسلامی را فراموش کردند!
بعضی رفتند پی مبارزه، نفس کار دستشان داد و ضد خود شدند!
راه نجات جمع بین این دومبارزه است.
آیت الله شاه آبادی اسوه این جامعیت است که امام بزرگوار ما را تربیت کرد. ۱۱ماه تحصن علیه رضاخان و چلهنشینی در جوار امیر المومنین را با هم داشت.
کتاب رشحات المعارف درسهای عمومی ایشان در مسجد جامع تهران برای مردم است.
حاوی معارفی است که پشتیبان عمل و عبادت ما میشود. هم عبادات ما را افزایش میدهد؛ و هم آنرا تصفیه میکند. حضور قلب و اخلاصش را تأمین میکند.
یک شب در میان حدود ۱۵دقیقه از آن معارف جرعهنوشی میکنیم.
[۱] ۸۰/۵/۶