درسهای نهج البلاغه

شرح خطبه ۲۱۶

جلسه ششم / ۵بهمن۱۴۰۳

حجت الاسلام قنبریان

دانلود سخنرانی «۰۳۱۱۰۵ – شرح خطبه ۲۱۶» | “دانلود از پیوند کمکی“

فراز:

وَ أَعْظَمُ مَا افْتَرَضَ سُبْحَانَهُ مِنْ تِلْکَ الْحُقُوقِ حَقُّ الْوَالِی عَلَى الرَّعِیَّهِ وَ حَقُّ الرَّعِیَّهِ عَلَى الْوَالِی، فَرِیضَهٌ فَرَضَهَا اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِکُلٍّ عَلَى کُلٍّ

یک نکته تکمیلی جلسه قبل؛

حقوق علیه دولت در قوانین موضوعه:

1. جایی که دولت تصدی دارد
2. جایی که نقش حاکمیتی دارد

استیفای این دو حق: ۱. قضایی / ۲.سیاسی(مجلس شورای اسلامی)

چرا اعظم حقوق متقابل، در رابطه حاکم مردم است؟!

نتیجه اش در فراز:

فَجَعَلَهَا نِظَاماً لِأُلْفَتِهِمْ وَ عِزّاً لِدِینِهِمْ ؟!

فراز :فَلَیْسَتْ تَصْلُحُ الرَّعِیَّهُ إِلَّا بِصَلَاحِ الْوُلَاهِ، وَ لَا تَصْلُحُ الْوُلَاهُ إِلَّا بِاسْتِقَامَهِ الرَّعِیَّهِ؛ دوری نیست!

صلاح رعیت به صلاح ولات؛ صلاح ولات به استقامت رعیت (نه صلاح رعیت)!

استقامت بر همان حقوق متقابل!

بیانی لطیف از علامه طباطبایی در اینباره (ترجمه المیزان ج۳ص۳۹۴و۳۹۵):

– برای حذر از ارباباً من دون الله و سلطه یک طبقه یا فرد: اراده و خواست آنها تحمیل نشود الا همان مقدار اراده و خواست دیگران تحمل شود!

تایید از حکمت ۱۶۴

+ حکومت با مقدوراتش می تواند بدون تحمل اراده مردم، اراده خود را تحمیل کند؛ پس آن حقوق متقابل در اینجا اعظم فریضه الهی است.

دستور مجلس عام برا ضعیفان در عهدنامه مالک اشتر مبنی بر: شنیدن درشت گویی آنها از این قبیل است.

درسهای نهج البلاغه

جلسه پنجم / ۲۱دی۱۴۰۳
حجت الاسلام قنبریان

▫️فراز: ثُمَّ جَعَلَ سُبْحَانَهُ مِنْ حُقُوقِهِ حُقُوقاً افْتَرَضَهَا لِبَعْضِ النَّاسِ عَلَى بَعْضٍ، فَجَعَلَهَا تَتَکَافَأُ فِی وُجُوهِهَا وَ یُوجِبُ بَعْضُهَا بَعْضاً وَ لَا یُسْتَوْجَبُ بَعْضُهَا إِلَّا بِبَعْضٍ

1. این حقوق متکافئ در مقام جعل و اهلیت، این ملازمات را دارد یا در مقام استیفاء هم؟!
   مثال از حق نفقه و حق تمکین
   مثال از حق حاکم و رعیت(نامه ۵۰)
2. استیفاء حق با کیست؟
   فرق بین حق معین و مفروز با کلی و مشاع
   – فرق تقاص با برداشتن فقیر از مال زکاتی؟
   اگر حقوق قانونی صنف و طبقه ای داده نشد؟!
   آیا دولت هم در ضرر به حقوق مالی ضامن می شود؟!
3. چقدر تخلف، مجوز نقض طرف مقابل می شود؟!
   روایت قرب الاسناد
   سازوکار حَکَم در نامه۵۴
4. پیدایش نهادهای دیگر در حکومت و نوعی تفکیک قوا
   فخذوا هذا من امرائکم…

دانلود «۰۳۱۰۲۱ – شرح خطبه ۲۱۶» | “دانلود از پیوند کمکی“

درسهای نهج البلاغه

جلسه چهارم / ۷دی۱۴۰۳
حجت الاسلام قنبریان

• فراز: لا یَجْرِی لِأَحَدٍ إِلَّا جَرَى عَلَیْهِ، وَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ إِلَّا جَرَى لَهُ؛ وَ لَوْ کَانَ لِأَحَدٍ أَنْ یَجْرِیَ لَهُ وَ لَا یَجْرِیَ عَلَیْهِ لَکَانَ ذَلِکَ خَالِصاً لِلَّهِ سُبْحَانَهُ دُونَ خَلْقِهِ، لِقُدْرَتِهِ عَلَى عِبَادِهِ وَ لِعَدْلِهِ فِی کُلِّ مَا جَرَتْ عَلَیْهِ صُرُوفُ قَضَائِهِ، وَ لَکِنَّهُ سُبْحَانَهُ جَعَلَ حَقَّهُ عَلَى الْعِبَادِ أَنْ یُطِیعُوهُ وَ جَعَلَ جَزَاءَهُمْ عَلَیْهِ مُضَاعَفَهَ الثَّوَابِ، تَفَضُّلًا مِنْهُ وَ تَوَسُّعاً بِمَا هُوَ مِنَ الْمَزِیدِ أَهْلُهُ.
• بیان علامه تهرانی: تیغ دولب بودن حق!
• در متقابل بودن حق، تصویر به گونه دیگری می شود: حق در مقابل حق؛ نه حق در مقابل تکلیف!
• لازمه این فراز: مساوات در برابر قانون!
  (نظر برخی فقهاء و حقوق دانان)
• معنای مساوات در تنبیه الامه محقق نائینی(ص۱۰۰تا۱۰۶):
  – اصل طاهر مساوات/ از اشرف قوانین مبارکه
  – مساوات همه در جمیع نوعیات
  – بعد از اصل آزادی، مساوات شرط برای ولایتیه بودن حکومت
  – اختلاف اصناف مکلفین نسبت به انحاء تکالیف؟
• اشاره ای به شواهد ۱۴ گانه از روایات در اثبات مساوات
• چرا حق در مورد خداوند متقابل نیست؟(بیان شهید مطهری)

دانلود «۰۳۱۰۰۷ – شرح خطبه ۲۱۶» | “دانلود از پیوند کمکی“

از سلسله درسهای نهج البلاغه در مورخه ۱۷ دی ماه ۱۴۰۳، جلسه شرح خطبه ۲۱۶ توسط حجت الاسلام قنبریان منتشر می‌شود.

دانلود سخنرانی «۰۳۱۰۱۷ – شرح خطبه ۲۱۶» | “دانلود از پیوند کمکی“