شهید بهشتی در مذاکرات قانون اساسی غیر از شروط متداول برای مجتهد، “داشتن روحیه انقلابی” را هم شرط می داند. او نباید محافظه کار باشد تا بتواند جهات انقلابی آیین اسلام را بیابد!

امام نیز مثل این شروط (دشمن شناسی و زمانه شناسی) را برای اجتهاد و بالتبع مرجعیت شرط می داند. (منشور روحانیت).

سؤالی که موجب می شود این حرفها در حد خطابه و سخنرانی تنزّل یابد این است: چرا در هیچ یک از رساله های عملیه چنین شروطی برای اجتهاد و مرجعیت بیان نشده است؟!

چند جواب اجمالی:

1. تقلیدی کردن تقلید و شرایط مرجعیت دو٘ر باطل است!

   اگر شرایط تقلید و مرجعِ واجد شرائط، تقلیدی شد لازم می آید قبل از مشروعیت تقلید، تقلید کرده باشیم و این باطل است. شروع تقلید امری عقلایی و محققانه است نه تقلیدی! پس شرایط مجتهد و مرجع ذی صلاح را از خود او نمی پرسند.

2. آنچه شهید بهشتی در این ویدئو می فرماید “ارتکاز شیعی” ما از نیابت معصوم است:

   -به ادله عام تقلید در روایات شیعه، مجتهد و مرجع تقلید نائب و جانشین معصوم در غیاب یا غیبت اوست.

   -در ادله متراکم روایی و زیاراتی که در سفره معنوی شیعیان قرار داده شده، علی الدوام معصوم با اوصافی مثل “جاهدت فی الله حق جهاده”، “امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر”، “القائمین بالقسط” و…خطاب میشود.

   -به حسب روایات و اعتقاد عمومی شیعیان، ۱۱ امام شیعه با شهادت از دنیا رفته و آخرین آنها هم برای اقامه قسط، “قیام” می کند؛ و اصلا توصیف ایشان در زیارات “الثائر بأمرک” یعنی “انقلاب کننده با امر الهی” است.

   با این اعتقاد و ارتکاز عمومی از امام، چگونه نائب و جانشین او میتواند غیر انقلابی و محافظه کار باشد و همچنان نائب امامِ قائم به قسط باشد؟!
   عمل به این باور و ارتکاز شیعی، مقلدین را از دو٘ر باطل تقلید خلاص می کند.

3. روایات متعدد رسیده از معصوم درباره علماء راستین نیز تصویری انقلابی و غیر محافظه کار از آنها می دهد که بیش از حد استفاضه است.

   -:با آنها شرط شده که بر سیری ظالم و گرسنگی مظلوم ساخت و پاخت نکنند(خ۳ نهج البلاغه).

   -:جان خود را برای جلوگیری از هلاکت بندگان بذل کنند(الکافی ج٨ص۵۶و۵۷).

   -:تبعیت نکردن از شاهان و سلاطین( الکافی ج۱ص۴۲) بلکه حاکم شدن بر ملوک و شاهان(البحار ج۱ص۱٨۳)شرط تبعیت از آنان بیان شده است.
   دراینباره ملاحظه خطبه منای سیدالشهداء در شمارش وظایف علماء، شیعیان را کفایت می کند(۱).

4. اصلی ترین دلیل تقلید، سیره عقلاء در رجوع جاهل به عالم است. اگر یک ناآگاه از امور پزشکی به عالم -اما نه عالم به فن پزشکی- رجوع کند، در واقع رجوع به عالم نکرده و سیره عقلایی را طی نکرده است.

   در امور دین هم اگر به باسوادی رجوع کند که فقط بعض جهات اسلام (مثل احکام فردی) را می شناسد اما از جهات سیاسی-اجتماعی این دین -آنگونه که در صفحه صفحه قرآنش نمودار است- شناخت دقیق و روشن ندارد؛ و صف بندی عینی کفر و نفاق زمانه را نمی شناسد؛ درواقع سیره عقلائی را طی نکرده است و تو گویی برای طبابت به فیلسوف رجوع کرده است!

توجه:
انقلابی و غیرمحافظ کار بودن در همه شرایط و زمانها به قیام مسلحانه یا مبارزه علنی-آنگونه که از مثل سید مجاهد و عبدالحسین لاری و میرزای شیرازی و… سراغ داریم- نیست. اما محافظه کاری و توجیه وضع موجود با تعهد به امامت ناسازگار است.(۲) این هم برای شیعیان بصیر با شناخت ۲۵۰سال امامت و تنوع دوره هایش قابل تشخیص است که الان شبیه دوره امام حسن(ع) است یا امام حسین(ع)؟!

لذا بین مجتهدی که زمانه را امام حسنی و مردم را اسیر شهوات می بیند؛ با امام خمینی که شاه را بدتر از یزید و زمانه را زمان قیام حسینی و مردم را بهتر از مردم کوفه و مدینه میداند؛ مردد و متحیّر نمیشود .

تقلید سرتاسر بصیرت و شناخت و ارزیابی است نه کیش شخصیت شدن و خالی از اندیشه گشتن.

1. .برای مطالعه بیشتر به جلد۲ الحیات محمدرضا حکیمی رجوع کنید.
2. کتاب کوچک “امام در عینیت جامعه” محمدرضا حکیمی را بخوانید تا به عینه ببینید در خفقان ترین و بدترین شرایط برای امامت(مثل دوره امام سجاد) باز چگونه امام، محافظه کار نیست و نهضت علیه ستمکاران را در لباس دعا و بکاء و…جلو می برد.ش

مطلب مرتبط: امام صادق(ع) ما را به که سپرده؟!

محسن قنبریان

۹۸/۴/۶

? اسماعیل بخشی از کارگران بازداشتی نیشکر هفت تپه نامه ای در فضای مجازی منتشر و از بازداشت ۲۵روزه خود توسط وزارت اطلاعات و شکنجه جسمی و روحی خود و یک خانم توسط بازجوها نوشت!
? نشر نامه در فضای مجازی دیروز موجب پرسش از سخنگوی قوه قضائیه شد. امروز هم واکنش رئیس قوه قضائیه را در پی داشت: “به دادستان محترم کل کشور دستور می دهم که همین امروز با تشکیل هیئتی مستقل و اعزام این هیئت به منطقه موضوع را مورد بررسی قرار دهند”(فارس)
? مثل این نامه در سالهای قبل هم از برخی بازداشتی ها منتشر شده بود. این نامه ادله قوی تری همراه خود نداشت و طبق اصل۳۸ قانون اساسی هیچ کس برای شکنجه استثناء نیست.
چرا با بقیه آن ادعاها چنین نشد؟!
آیا واقعا این هیأتها و کمیته ها که در مسائل مشابه زیاد تشکیل می شوند، جوابی قانع کننده به افکار عمومی می دهند؟!
آیا رئیس محترم قوه قضائیه و هم وزیر اطلاعات، کنونی ها و سابقین و اسبقین یک محاسبه سرانگشتی کرده اند این نامه ها، گزارشها، فیلمها و مصاحبه ها -دروغ یا راست- چه تخریب عجیب و مهلکی در افکار عمومی انجام داده است؟!
آیا دلیل تلقی به قبول مخاطبان مجازی، چیزی جز اخبار متکثر و نامه ها و گزارشهای متعدد راست یا دروغ است؟!
چه خسارتی از این بدتر که صواب یا ناصواب درصد بالایی از جوانان پذیرفته باشند در بازداشتهای جمهوری اسلامی (بخصوص سیاسی) اذیت و شکنجه و فحش و…است؟! واقعا چه مظلومیتی از این برای انقلاب و جمهوری اسلامی بالاتر است؟!
آیا جرم کسانی که سال۸۸ ادعاهای شنیع تر کردند و ثابت هم نکردند در ساخت این ذهنیت قابل بخشش است؟!
? اینبار فضای مجازی اثر کرده است؟!اگر اینجور است که ابزار خوبی برای مطالبه و تحقق آرمانهاست!
یا اینکه رویکردی تغییر کرده است؟!
? تا اینجا(وعده تشکیل هیأت مستقل و…)معجزه ای صورت نگرفته است کاش اینبار اثری عملی و جدی و بازدارنده در پی داشته باشد .
اصل عدم “هرگونه” شکنجه در قانون اساسی یادگار مجاهدتهای علمی شهید بهشتی و بهترین مجتهدان این کشور است که باید به مرّش عمل و به هیچ قیمتی کوچکترین تخطی ای

محسن قنبریان
۹۷/۱۰/۱۷