مصوبهٔ تعطیلیِ شنبه از یک خاستگاه اقتصادی، و مخالفت با آن از خاستگاهی فرهنگی؛ مثل بسیاری از مسائل دیگر چه‌زود طیف موافق-مخالف اجتماعی را به صف کرد و بر صورت غیردقیقِ معیشت-شریعت صورت‌بندی شد؛ هریک هم مجوّز شرعی از مرجعی گرفتند!
چنین بحث‌هایی در جامعه و حتی بین مراجع هیچ اشکالی ندارد، البته اگر موضوعِ مورد مناقشه، واقعاً #مسئله باشد! ولی وقتی با نامسئله مواجه باشیم پرداختنِ جانبین به آن، بزرگ‌ترکردنِ نامسئله‌هاست.
مسئله» چیست؟! چگونه یافته و صورت‌بندی میشود؟!
«مشکل عینی»ای در جامعه وقتی منظومهٔ فکری و ارزشی یافته و صورت‌بندیِ خاص شود، «مسئله» متولد میشود.
اگر مشکل، عینی یا بومیِ ما نبود، صورت‌بندی‌ها «نامسئله» می‌سازد.
اگر در نظام اندیشه‌ایِ ناخودی صورت‌بندی شود، «کج‌مسئله» ساخته میشود!
«حلّ مسئله»، تابع کشف و صورت‌بندیِ درست است.
نامسئله، حلّی ندارد و کج‌مسئله، حلّی غلط در پی دارد!
باید از موافقان پرسید کدام مشکلِ واقعی، با چه درجه‌ای از اولویّت در نظام اقتصادی، به تعطیلی (شنبه یا پنجشنبه) مربوط است؛ که ذیل تقدّمِ معیشت صورت‌بندی شده است؟!
مخالفان با تقدّمِ شریعت (تشبّه به یهود و…) کدام مشکلِ واقعی را نمی‌بینند؟!
کاهش یا افزایش ساعت کار هفتگی(۴۴ساعت)، مشکل اصلی است یا بهره‌وریِ پایین و غیرمفیدبودنِ ساعات اشتغال؟!
اگر این آمارهای کارِ مفید درست باشد:
– سرانه، ۸۰۰ساعت در سال!
– روزانه، متوسط ۲ساعت مفید (در ادارات ۲۲دقیقه)!
تعطیلی (شنبه یا پنجشنبه) چه اثری در آن دارد؟! وقتی سهم اول عوامل متعلق به: تبعیض در محیط کار، ضعف مدیریت و نظارت، انباشت نیروی کار، نامتناسب‌بودن با دست‌مزد و… است!؟!
مشکل اصلیِ رشد اقتصادی، کم‌رونقیِ اقتصاد بازرگانی -آن‌هم عمدتاً واردات‌پایه، و فقط برای بخشی از تجّار- است یا کم‌رونقیِ تولیدِ داخلی؟!
کم‌رونقی و عدمِ جهش تولید، به تعطیل‌کردن (شنبه یا پنجشنبه) مربوط است یا به نبودِ «نظام متوازن تأمین سرمایه» و «دست‌مزد عادلانه»؟!
«مردم‌پایه‌کردنِ پیشرفت» با «گسترش مالکیت/انتفاع برای عموم»، عنصر اصلیِ رشد اقتصادی و هم‌زمان عدالت اجتماعی است؛ چرا از این مسئله‌های درجهٔ یک هیچ مصوبه‌ای یا نظارتی بر قانون‌های معطل‌ماندهٔ قبل شنیده نمیشود؟!
از حوزه و منادیانِ شریعت هم به‌اندازهٔ تعطیلیِ شنبه نوشته و استدلال (فلسفی و اخباری و…) تولید نمیشود!
البته که روایات مواجههٔ اهل‌بیت(ع) با بنی‌امیه در کاربریِ ایام هفته، مواجهه‌ای سیاسی_فرهنگی است؛ اما سنگین‌ترین و اصلی‌ترین مواجههٔ آنها نیست!
قیام علیه اموی‌ها نه به‌خاطرِ شنبه و دوشنبه، بلکه برای «اتخذوا مال الله دُوَلا» [بیت‌المال عمومی را میان خود دست‌به‌دست‌کردن] بود!
ظاهراً سرمایه‌داریِ زالوصفت اگر به جمعه و شنبه و مانند آن دست نزند، از تیغ قلم و بیان روحانیت در امان می‌ماند[۱]!
اگر مجلس شورای اسلامی روی مسئله‌های واقعیِ ایران بایستد، بسیاری از موضوعات را فیک، پوششی، سرکاری و نیش‌غولی خواهد دید؛ خود و جامعه و مراجع را به زحمت نمی‌اندازد که برای نامسئله‌ها، حلّ بتراشند یا برای کج‌مسئله‌ها، خط‌ونشان بکشند.
محسن قنبریان ۱۴۰۳/۰۲/۲۹
[۱] البته نمیتوان برخی پرداختهای این چنین را ندید گرفت
