یک تشابه:
ظاهرا اصل تفکیک مکانهایی برای زن و مرد در عرف عقلایی دنیا شناخته شده است.
در ایران: مدارس، تالارهای عروسی، میادین ورزشی، پارک بانوان، تاکسی بانوان، زندان، برخی دانشگاههای تک جنسیتی و… را شاهدیم.
در غرب: زندانها، فضاهای سربازی، مسابقات ورزشی و مدارس و دانشگاههای تک جنسیتی را شاهدیم.
مثلا مدارس تک جنسیتی در آمریکا (دخترانه) ظرف ۱۰ سال اخیر ۲۵ برابر شده است!
(ترجمان علوم انسانی/ گفتگو با جولیت ویلیامز استاد مطالعات جنسیت ومعاون بخش علوم اجتماعی دانشگاه یو سی ان ای).
تفاوت پنداری!
برخی احتمالا تفاوت را به “اجباری” و “آزادانه” بودن ببینند که در ایران ، اجباری است و این بد است! اما در غرب هم “مختلط” هست و هم “جداگانه” لذا شهروند مختار به انتخاب آزادانه است و این خوب است!
اما این تفاوت پنداری و غیر محققانه است در غرب هم تفکیک سه نوع است:
- اجباری: مثل تفکیک جنسیتی دستشویی ها، زندانها، برخی فضاهای نظامی و…
- قانونی: مثل حق قانونی تفتیش شدن توسط همجنس در گیتهای بازرسی، یا حق قانونی درمان با کادر پزشکی و پرستاری همجنس، یا حق ساعت اختصاصی زنان برای برخی مکانها مثل پیست اسکی و…
- داوطلبانه: مثل تاکسی ویژه بانوان و…
از این روممکن است بین مصادیق الزامی و قانونی در ایران و غرب فرق باشد اما در بودنش فرقی نیست.
تفاوت واقعی
ظاهرا تفاوت واقعی در “منطق” اسلام و غرب است و البته موارد و مصادیق.
در منطق غرب مثلا مسابقات ورزشی جداگانه ی زنان (الزامی) و مدارس تک جنسیتی (قانونی) بخاطر رعایت شئون اخلاقی و عفاف و کرامت زن و… نیست،
بخاطر” قبول تفاوتهای بدنی یا ذهنی زن ومرد” است.
برای نمونه استدلال برخی موافقین مدارس تک جنسیتی مبتنی بر “عدالت جنسیتی” است. مدعی اند عصب شناسی، تفاوت یادگیری دختران و پسران را ثابت میکند لذا کلاس واحد بی عدالتی جنسیتی به دختران است
(ر. ک: مصاحبه باجولیت ویلیامز).
همینطور تفاوت بدنی در ورزش علت جداسازی جنسیتی مسابقات است نه عفت و دیده نشدن توسط نامحرم و…
منطق اسلامی تفکیک:
- عدالت جنسیتی
چنانچه ورزش اختصاصی زنان از این حیث ضروری است، تالار عروسی جدا هم ضروری و پارک اختصاصی هم نیکو است.
قرآن زن را «من ینشأ فی الحلیه»: پرورش یافته در زینت(۱۸/ زخرف) معرفی میکند.طبیعت او میل به زینت دارد اگر مکان اختصاصی ای برای این “تجمل و زینت” تعریف نشود و جز خانواده ، او در حجاب تعریف شود نوعی بی عدالتی به زن است.
بعلاوه که زنان نسبت به آسیب های اخلاقی وآبروئی، آسیب پذیرترند پس همانطور که آسیب پذیرتر بودن او در قوای بدنی اش او را دارای حق ورزش اختصاصی و تفکیکی کرده؛ آسیب پذیرتربودن در قوای جنسی و عاطفی اش نیز چنین حقی برایش ثابت میکند که مکانهای تجمل و شادی و تفریحش جدا باشد و بخاطر اینها عرض و آبرویش در مخاطره نیافتد.
چه خوب گفت شهید مطهری که: «در قدیم “انسان” بودن زن فراموش شده بود و امروز “زن ” بودن او» (نظام حقوق زن در اسلام).
- منطق اختصاصی اسلام:
کرامت زن وامنیت اخلاقی خانواده وجامعه:
فلسفه پوشیده داشتن زن از مردان و اختصاص زینت و تجملش به محرمان و همجنسانش این است که: اسلام میخواهد زن در کنار مردان، بعنوان “یک انسان” نظاره شود نه “یک زن با جذابیتهای تأنیث”.
وقتی او با اختصاصات زنانه اش (نه اشتراکات انسانی اش مثل هوش و کار و…) جلوی مردان حاضر شود به او نگاه و طمع جنسیتی می شود و این خلاف “کرامت انسانی” اوست.
(ر.ک: مسأله حجاب /استاد مطهری).
بعلاوه که خانواده و جامعه از این نحوه حضور آسیب می بیند.
“به هیچ زنی خیانت نشده مگر اینکه زنی با جلوه های زنانه اش حاضر شده است”.
محسن قنبریان ۹۵/۹/۲۱ با تخلیص