در جلسه دهم سلسله درس‌هایی از نهچ البلاغه به شرح نامه ۵۳ پرداخته شده است. این جلسه مورخه ۲۰ آبان ۱۴۰۱ برگزار گردیده است.

تکمله ای قرآنی بر قاعده طلایی گذشته

آیه۶۱ توبه چگونه پشتیبان همان قاعده “انما یستدل علی الصالحین …” است؟!
نقد الهیات دمکراسی غربی:
vox populi vox Dei
صدای مردم صدای خداست!
گفتمان اصیل انقلاب اسلامی بین دو گفتمان تحجر و غربزدگی
راه حل شهید بهشتی برای جمع بین مردم و دین

دریافت «۱۰/ درسهایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۱۰/ درسهایی از نهج البلاغه ←

در جلسه نهم سلسله درس‌هایی از نهچ البلاغه به شرح نامه ۵۳ پرداخته شده است. این جلسه مورخه ۲۹ مهر ۱۴۰۱ برگزار گردیده است.

قاعده طلایی دیگر: “انما عماد الدین… العامه من الامه فلیکن صغوک لهم و میلک معهم”

سیاق کلی این فراز
– وجوب انصاف حاکم
– قاعده طلایی قالب سه گانه حکمرانی
– تعلیل قاعده به ۷خصلت بد نورچشمی ها و ۳خصلت خوب جمهور مردم
– قاعده دیگر: گوش اطاعتت به جمهور مردم باشد

ستون دین بودن مردم یعنی چه؟
شاهد قرآنی۱: آیه۴۱ حج و بیان المیزان
شاهد قرآنی۲: آیه۴۱ نحل و بیان المیزان
سه نحو شنیدن: سماع/ استماع/ اصغی
حاکم برای جمهور مردمی که ستون دین اند اصغی داشته باشد
– نکته آیت الله جوادی آملی به رئیس جمهور

نسبت این فقره با فقره انما یستدل علی الصالحین…؟

دریافت جلسه نهم «سلسله درس‌هایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۹/ سلسله درس‌هایی از نهج البلاغه ←

شرح نامه۵۳/ جلسه هشتم / ۱۵مهر۱۴۰۱

قاعده طلایی حکمرانی (وَ لیَکُن اَحَبُّ الاُمُورِ الیکَ: اُوسَطَها فِی الحقِّ وَ اَعمَّها فِی العَدلِ و اَجمَعَها لِرضا الرعیَّه)

قالب معیار برای دستورات حکومت مردمی:

1. اوسطها فی الحق
2. اعمّها فی العدل
3. اجمعها لرضا الرعیه

چرا قالب سه گانه تعریف شد؟

دریافت سخنرانی «۸/ سلسله درس‌هایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۸/ درسهایی از نهج البلاغه ←

شرح نامه ۵۳ از سلسله بحث درس های نهج البلاغه، با بیان حجت الاسلام قنبریان، ایراد شده در مورخه ۸ مهر ماه ۱۴۰۱ منتشر می‌شود.

فراز اخلاق رهبری (فراز آخر)

• دو معنای انصاف
• تصویر سخت گیرانه انصاف حاکم در نامه۵۳
  – شایسته مردم از نزدیکان شایسته ترجیح دارد
  – بین طرفداران حاکم و مردم عادی باید انصاف باشد
• این انصاف واجب و ترکش ظلم و دشمنی با خداست
• پیامدهای منفی ترک این انصاف
• معنای لطیف مضطهد در اینجا

دریافت جلسه شرح نامه ۵۳ «سلسله بحثهای نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

فراز اخلاق رهبری (انصف الله و انصف الناس…هو للظالمین بالمرصاد)

دو معنای انصاف:

1. تنصیف و نصف چیزی را گرفتن و برابری بین دو طرف.
   در روایت امام صادق(ع) که کسی دو دینار و دیگری یک دینار به امینی داده و یک دینار از آن گم شده بود امام فرمود: به صاحب دو دینار، یک دینار داده شود و یک دینار دیگر بین هردو نصف شود! نمونه از این انصاف در فقه ما زیاد است.
2. عدالت برتر، تکمیل و تصحیح قانون در جایی که به سمت عدالت باشد. عدالتی که با توجه به اوضاع و شرایط اقناع وجدان را در پی داشته باشد.
   در زمانی که حکّام جور انواع مالیاتها بر مردم می بستند برخی مودیان از خمس پرسیدند امام (ع) فرمود: ما انصفناکم ان کلّفناکم ذلک الیوم: به انصاف رفتار نکرده ایم اگر در چنین شرایطی شمارا به سختی بیاندازیم( ر.ک: جواهر الکلام ج۳ص۱۲۹)
   اینجا بمعنی نصف کردن و تسویه نیست عدالت برتری برای رعایت نیازمند و اقناع وجدان عمومی است.

انصاف حاکم درفراز مورد بحث نامه۵۳:
” انصفِ اللهَ و انصفِ الناس، مِن نفسک و مِن خاصهِ اهلک و مَن لک فیه هویً مِن رعیتک فانک الّا تفعل تَظلم”

• خدا و مردم در یک کفه / حاکم، نزدیکانش و طرفدارانش در یک کفه قرار داده شده میفرماید انصاف بین ایندو رعایت کن!
• این انصاف یک مستحب و فضیلت نیست یک واجب است چون می فرماید اگر انجام ندادی ظلم کرده ای
• این فراز را در بحث تبارگزینی استفاده کردیم که حتی بفرض شایستگی نزدیکان حاکم و مدیر، فرزندان شایسته مردم مقدم اند! چون تسویه و تنصیف بین دو کفه حکم می کند: چون خودت مدیر یا حاکمی، فرزند و داماد تو کفه تورا سنگین می کند و باید فرزند مردم را حکم بزنی!(اگر فرزند مردم شایسته تر است که بدتر)
  – در معنای دوم انصاف، بطریق اولی فرزند مردم مقدم است
• نه فقط در گزینش بلکه در همه موارد باید این انصاف لحاظ شود. حاکم مشروع باید بین دوستداران و طرفدارانش با مردم عادی انصاف رعایت کند.

آثار وخیم عدم رعایت این انصافِ واجب:

1. این ظلم به بندگان خدا، خداوند را دشمن حاکم می کند!(ومن ظلم عبادَالله کان اللهُ خصمه دون عباده)
   “دون عباده” می خواهد دو نکته را بگوید:
   – خدا همه دشمنی را خود بر می دارد!
   – قبل از رسیدن مردم مظلوم به دشمنی، خدا دشمن میشود!
2. عذر و حجت حاکم باطل میشود دیگر پذیرش نمیشود(ومن خاصمهُ اللهُ ادحض حجّته)
3. جنگ خداوند با حاکمی که آن انصاف را ترک کرده تا وقتی که: حکومتش گرفته یا توبه کند(وکان لله حرباً حتی ینزع او یتوب)
   چنین رویه ای بیشترین چیزی است که موجب تغییر نعمت و تعجیل نقمت میشود(ولیس شیئ ادعی الی تغییر نعمه الله و تعجیل نقمته من اقامه علی ظلم)
   – “اقامه علی ظلم” با “اقامه الظلم” فرق دارد اینجا حاکم عادل و مشروع است دنبال اقامه نظام ظلم نیست. اقامه بر یک ظلم پیش می آید اما همین را می فرماید به تغییر نعمت فرامی خواند!
   فانَّ الله سمیع دعوهَ المضطهدین و هو للظالمین بالمرصاد:
   عجیب است! عدم رعایت انصاف حاکم با مردم را ظلم و آن مردم محروم از انصاف را مضطهد می خواند! مضطهد پایمال شده است یعنی با همان عدم انصاف او پایمال شده نه اینکه احیانا برای مطالبه حقش آمده و دوباره سرکوب شده باشد!
   می فرماید: خداوند شنونده درخواست پایمال شدگان و برای ظالمین(همو که انصاف نورزیده) در کمین گاه است!
   اخلاق حاکم و مدیر در فرهنگ نهج البلاغه بسیار سخت گیرانه است…

تفصیل را در فایل صوتی بشنوید

جلسه ششم «سلسله درسهایی از نهج البلاغه» با موضوع «شرح نامه ۵۳» و قرائت فراز اخلاق رهبری پیگیری شد.

دریافت جلسه ششم «درسهایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

فراز اخلاق رهبری (لا تنصبن نفسک لحرب الله…فان الله یُذل کل جبار و یهین کل مختال)

یادآوری و اتصال به قبل:

رعایت نکردن مردم و نداشتن قلب رحیم ، درنده خویی و غنیمت شماری تجاوز به حقوق مردم، گذشت نکردن از عمد و خطای آنها ،با اقتدار حرف زدن با آنها؛ را حضرت بمثابه جنگ با خدا می شمارد!  چرا؟!

چون چنین عملکردهایی یک خُلق درونی (ابهت و اختیال)پدید می اورد. چنین خُلقی در محضر الهی ، اعلان جنگ با خداست!

• همین مضمون در خطبه قاصعه(۱۹۲) هم هست:
  “سپاس برای خداوندی است که لباس عزت و کبریایی پوشید و این دو را انحصاری خود کرد و این دو را حرم و حریم خویش قرار داد و برای جلال خویش برگزید. لعنت و دوری از رحمت را بر کسی از بندگان قرار داد که در این دو با خداوند نزاع کند!”
  – سپس حضرت امتحان فرشتگان در ماجرای سجده بر آدم را از همین حیث می شمرد(لیمیز المتواضعین منهم من المستکبرین)
  – مثال حج در بیابان خشک و مثال موسی (ع) در لباس چوپانی نزد فرعون و… را مثالهای دیگر برای این اصل مهم می شمارد( فان الله سبحانه یختبر عباده المستکبرین فی انفسهم باولیائهم المستضعفین فی اعینهم)
• در خطبه قاصعه روی سخن با مردم در اطاعت نکردن از بزرگان قبایل است اما در نامه ۵۳ از همان اخلاق زشت در حاکمان نهی می کند. و به حاکم می گوید با مردم دارد امتحان میشود: وابتلابهم!
  و تصریح می کند:” ایاک و مساماه الله فی عظمته و التشبه به فی جبروته فان الله یذل کل جبار و یهین کل مختال: برحذر باش از خود برابر داری با خداوند در عظمت او و شبیه شمردن خود در جبروت او به درستی که خداوند هر جباری را ذلیل و هر اهل نخوتی را بی مقدار می کند.
• فراز مورد بحث:
  “خود را براى جنگ با خدا بسیج مکن که تو را در برابر خشم او توانى نیست و از عفو و بخشایش او هرگز بى ‏نیاز نخواهى بود.
  – هرگاه کسى را بخشودى، از کرده خود پشیمان مشو و هرگاه کسى را عقوبت نمودى، از کرده خود شادمان مباش.
  – هرگز به خشمى، که از آنت امکان رهایى هست، مشتاب
  – و مگوى که مرا بر شما امیر ساخته‏ اند و باید فرمان من اطاعت شود. زیرا، چنین پندارى سبب فساد دل و سستى دین و نزدیک شدن دگرگونی ها در نعمتهاست.”
• درمان این رذایل در حاکم:
  “- هرگاه، از سلطه و قدرتى که در آن هستى در تو نخوتى یا غرورى پدید آمد به عظمت ملک خداوند بنگر که برتر از توست و بر کارهایى تواناست که تو را بر آنها توانایى نیست.
  این نگریستن سرکشى تو را تسکین مى‏ دهد و تندى و سرافرازى را فرو مى‏ کاهد و خردى را که از تو گریخته است به تو باز مى‏ گرداند.
  بپرهیز از این که خود را در عظمت با خدا برابر دارى یا در کبریا و جبروت، خود را به او همانند سازى که خدا هر جبارى را خوار کند و هر خودکامه ‏اى را پست و بى‏ مقدار سازد”

• نکات و لطایف بیشتر را در فایل صوتی بشنوید.

شرح نامه۵۳ / جلسه پنجم

• مقدمه:
  – گوهر و ذات ولایت سیاسی و پوسته حقوقی آن.
  – چسبیدگی عدم فاصله با خدا و مردم!
  – در روایات اسلامی
• ۵نکته فراز اخلاق رهبری:
  – قلبی نه نمایشی!
  – رعایت مردم همراه با رحمت و محبت و لطف!
  – نه درندگی و حتی نه زبان اقتدار با مردم!
  – مردم، همه ی مردم؛ حتی غیر هم کیش!
  – بخشش لغزشهای مردم درباره حاکم!

دریافت جلسه پنحم «درس‌هایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۰۵/ درسهایی از نهج البلاغه ←

درسهایی از نهج البلاغه

شرح نامه۵۳ / جلسه چهارم

• یادآوری قاعده زرین حکمرانی: قضاوت جمع بندی شده افکار عمومی، واقعیت است
• یک اشکال و شبهه!

پس قضاوت چند دهه شامیان درباره امیرالمومنین العیاذ بالله واقعیت است؟!

• روایاتی در مذمت اهالی برخی شهرها، نقض این قاعده!

-جواب اشکال

• تفاوت و تفاضل جهان های اجتماعی جوامع هم معقول است هم منقول

– تقریر آن در علوم اجتماعی

– در روایات

مذمت شهرها ذیل این قاعده است نه نقض آن قاعده حکمرانی!

• باید موضوع قاعده، منعقد شود:نظر مشافهتا مردم و تطابق آراء عقلاء

– قضاوت شامیان ،ساخت کانون اموی بود نه قضاوت مباشر و تک به تک مردم.

-یک سئوال

این قاعده، ارزش پیشینی هم دارد؟! برای ساخت دولت نه قضاوت علیه حکومت های سابق!

• جمله قاعده، عطف عام یا مطلق پس از خاص و مقید است و مفید اطلاق است.
• در نحوه انتصاب کارگزاران حضرت همین قاعده را لحاظ کرده و دو دسته دستور به مالک داده است…

دریافت جلسه چهارم «درس‌هایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۰۴/ درس‌هایی از نهج البلاغه ←

درسهایی از نهج البلاغه
شرح نامه۵۳ / جلسه سوم

• موقعیت این فراز ؛ موقعیت اکتشافی و اثباتی
  -نکات این فراز

1. مردم دلالت گر بر عدل و جور حکومت اند
2. تنها دلالت گر مردمند!

• اشتباهات مردم چه؟
• شرح این فراز از رهبر انقلاب
• استفاده امام خمینی از این قاعده علیه سلطنت پهلوی: افکار عمومی قانون است!

1. ین نظر عمومی مردم، زبان الهی است
2. خیره عمل صالح نه کار نمایشی

دریافت جلسه سوّم «درس‌هایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۰۳/ درس‌هایی از نهج البلاغه ←

شرح نامه ۵۳ / جلسه دوم

• عنوان نامه و فراز اول
• “حین ولّاه مصر” یعنی چه؟ جعل ولایت است یا تولیت؟
  – ثمره مهم این تفاوت!
• تقدم سیاست نفس بر سیاستِ مردم!
  – سیاست اعم از حکمرانی
  – تقدم رتبی خودسازی بر راهبری اجتماعی
  – تفاوت مهم مکتب سیاسی علوی با مکاتب سیای غرب
  – امر حضرت امیر(ع) به این دسته مستحبات، مستحبات را بر مالک (و حاکم) واجب می کند؟!

دریافت جلسه دوم «درس‌هایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“

ادامه خواندن ۰۲/ درس‌هایی از نهج البلاغه ←