حجتالاسلام والمسلمین قنبریان
شب دوم فاطمیه ۱۴۴۷ | ۲۶ آبان ۱۴۰۴
بایگانی برچسب: s
پیوند مردم با ولی حرم است..
حجتالاسلام والمسلمین قنبریان
شب اول فاطمیه ۱۴۴۷ | ۲۵ آبان ۱۴۰۴
اندیشه سیاسی در حوزه علمیه، فرصتی مغفول برای تحلیل حکمرانی
استاد حوزه علمیه قم، گفت: رهبری معظم بر این نکته تأکید کردهاند که گرایش سیاسی در حوزه وجود دارد، اما اندیشه سیاسی، که شامل تحلیل ساختار قدرت و حکمرانی است، بسیار کم است. برای مثال، تحلیل مسائل حکمرانی مدرن، از جمله موضوعاتی مانند حجاب یا مدیریت اجتماعی، پیچیدگیهای خاص خود را دارد که نیازمند درک عمیق از اندیشه سیاسی و تجارب تاریخی است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محسن قنبریان، استاد حوزه و دانشگاه، در مدرسه فقهی امام رضا(ع) طی سخنانی با موضوع «نقش مردم از تنبیه الامه تا نظریه جمهوری اسلامی»، ضمن بیان اینکه اندیشه سیاسی مهمتر از گرایش سیاسی است، به تحلیل سیاسی در حوزههای علمیه اشاره کرد و گفت: «همانطور که در بیانات مقام معظم رهبری آمده است، حوزههای علمیه نه تنها دارای گرایش سیاسی هستند، بلکه بسیاری از طلاب، حتی آن دسته که از نظر برخی انقلابی یا ولایی محسوب نمیشوند، به شکلی فعال در مسائل سیاسی مشارکت دارند. این گرایش سیاسی در عرصههای فرهنگی و اجتماعی نیز نمود مییابد، اما آنچه کمتر در حوزهها مشاهده میشود، اندیشه سیاسی است؛ یعنی توانایی تأمل و بحث درباره ساختار قدرت و نحوه اعمال آن در سطح نظری و عملی.»
حضرت آقا بر این نکته تأکید کردهاند که گرایش سیاسی در حوزه وجود دارد، اما اندیشه سیاسی، که شامل تحلیل ساختار قدرت و حکمرانی است، بسیار کم است. برای مثال، تحلیل مسائل حکمرانی مدرن، از جمله موضوعاتی مانند حجاب یا مدیریت اجتماعی، پیچیدگیهای خاص خود را دارد که نیازمند درک عمیق از اندیشه سیاسی و تجارب تاریخی است.
تفاوت اندیشه و تحلیل سیاسی: نائینی و شیخ فضلالله
در تاریخ فقه و سیاست شیعه، مرحوم نائینی به عنوان شاخص اندیشه سیاسی شناخته میشود، در حالی که شیخ فضلالله نوری در تحلیل سیاسی میدانی پیشتاز بود. به بیان دیگر، اندیشه سیاسی، تبیین نظری و نظاممند مسائل قدرت و حکومت است، در حالی که تحلیل سیاسی، بررسی عملی و شناخت میدان سیاسی واقعی است. نائینی در عرصه اندیشه سیاسی، از لحاظ نظری و فلسفی سرآمد است، در حالی که شیخ فضلالله، شناخت میدانی از شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان داشت و تحلیل او از جنبش مشروطیت عمیق و دقیق بود.
این تمایز نشان میدهد که حتی اگر تحلیل عملی شیخ فضلالله درست باشد، ارزش نظری اندیشه سیاسی متعلق به نائینی است و هر دو مکمل یکدیگرند. این تمایز همچنین میتواند موجب حل اختلافاتی شود که بین آثار نائینی و شیخ فضلالله وجود دارد، به ویژه در زمینه مشروطیت و مشروعیت حکومت.
اندیشه سیاسی نائینی: پنج فصل و اصول حکمرانی
مرحوم نائینی در اثر معروف خود، «تنبیه الامه»، اندیشه سیاسی را در قالب پنج فصل ارائه میدهد:
۱- ولایت بر سیاست و سلطنت: نائینی معتقد است که هر حکومتی، اعم از شخصی یا جمعی، به حق یا ناحق، برای تأمین مصالح نوعی ایجاد شده است. این نگاه با فلسفه «سیاست نوعیه» همسو است که هدف آن تأمین مصالح عمومی و رعایت عدالت در جامعه است. او تأکید میکند که تبدیل حکومت از سیاست نوعیه به تملک، که از دوره فرعونها تا بنیامیه ادامه یافته است، موجب بردگی و ظلم به مردم شده است.
۲- عصر غیبت و ولایت فقیه: در عصر غیبت، فقیه جامعالشرایط به عنوان نائب امام وظیفه دارد حسبه را وسیعتر در نظر گرفته و نظم و انتظام جامعه را تأمین کند. در شرایط کنونی، با وجود محدودیتها، باید تا حد امکان جلوی سوءاستفادهها و ظلم در حکومت گرفته شود.
۳- مشروطیت و قوه مقننه: نائینی به دو رکن مشروطیت اشاره میکند: قانون اساسی و هیئت نظارت بر اجرای آن. او بر آزادی، مساوات و حقوق اساسی مردم تأکید دارد و معتقد است که حاکمیت نباید مردم را رعیت فرض کند، بلکه باید عدالت و مساوات را رعایت نماید.
۴- مغالطات و کشمکشهای سیاسی: نائینی به مغالطات و برداشتهای نادرست از قوانین و مشروطیت اشاره کرده و اصول آزادی، مساوات و حقوق مردم را به وضوح توضیح میدهد تا از سوءتفاهمها جلوگیری شود.
۵- شرایط مشروعیت و صحت مشروطیت: او بیان میکند که مشروعیت حکومت به پذیرش مردم و رعایت حقوق آنان بستگی دارد و اعمال قدرت بدون رضایت عمومی مشروع نیست. این دیدگاه، پل میان فقه و سیاست عملی است.
جمهوری اسلامی و جایگاه ولایت فقیه
در جمهوری اسلامی ایران، نظریه ولایت فقیه، بر اساس فقه شیعه و تجربه تاریخی، با لحاظ رضایت مردم و مشروعیت اجتماعی ترکیب شده است. قانون اساسی جمهوری اسلامی، نه تنها ولایت فقیه را تبیین میکند، بلکه به اصول مردمسالاری نیز توجه دارد.
اصل پنجم: ولایت و امامت، بر اساس پذیرش اکثریت مردم و شناسایی رهبری فقیه جامعالشرایط تحقق مییابد.
اصل ششم و پنجاه و ششم: حق تعیین سرنوشت و اتکا به آرای عمومی مردم در چارچوب ولایت فقیه تأکید شده است.
بنابراین، حتی در حکومت ولایت فقیه، مشروعیت و اعمال قدرت به رضایت و مشارکت مردم وابسته است. این دیدگاه همخوان با اصول نائینی در زمینه مشروعیت و عدالت اجتماعی است.
درسآموزی از تاریخ و معاصر
مطالعه آثار مرحوم نائینی و شهید صدر، از جمله «تنبیه الامه» و «الاسلام یا خود الحیات»، نشان میدهد که فقه و اندیشه سیاسی میتوانند پاسخگوی نیازهای پیچیده جامعه مدرن باشند. این متون، ضمن ارائه مبانی نظری، به مسائل عملی و اجرایی حکومت نیز توجه دارند و به طلبهها و محققان حوزه اجازه میدهند تا مسائل جاری سیاسی و اجتماعی را با نگاه فقهی و تحلیلی بررسی کنند.
بیتوجهی به این متون، موجب مهجوریت اندیشه سیاسی در حوزه و ضعف تحلیل مسائل اجتماعی و حکمرانی میشود. ادامه مطالعات و بحثهای کلاسیک و درسگفتارهای جانبی میتواند این خلأ را پر کرده و زمینه تربیت فقیهانی آگاه به مسائل نظری و عملی حکمرانی فراهم آورد.
جمعبندی
۱- اندیشه سیاسی در حوزه: گرایش سیاسی وجود دارد، اما اندیشه سیاسی کمتر مورد توجه است و باید توجه ویژهای به مطالعه آثار نائینی و شهید صدر شود.
۲- تمایز اندیشه و تحلیل سیاسی: نائینی اندیشه سیاسی نظری ارائه میدهد و شیخ فضلالله تحلیل سیاسی عملی انجام میدهد؛ هر دو مکمل هم هستند.
۳- مشروطیت و مشروعیت حکومت: مشروعیت حکومت وابسته به رعایت عدالت، آزادی، مساوات و رضایت مردم است و نائینی بر این اصول تأکید کرده است.
۴- جمهوری اسلامی و ولایت فقیه: مشروعیت اعمال ولایت فقیه با رضایت مردم و اصول مردمسالاری دینی تلفیق شده است.
۵- اهمیت مطالعه و تداوم اندیشه: مطالعات اندیشه سیاسی، هم در حوزه نظری و هم در تحلیل عملی حکومت، برای تربیت فقیه جامعالشرایط و توانمند ضروری است.
منبع: مفتاح
تقدّمِ سیاست بر تربیت
توازنِ صدای حقّ و تکلیف در قبال زنان
نکتهٔ اصلی در قبال زنان، تقدّم «سیاست» – به معنای حقوقِ اساسی، نه تحلیلِ سیاسی و جناحبازی – بر «تربیت» است. برخلاف عدهای که میگویند اول تربیت کنیم بعد حق سیاسی بدهیم، امام (ره) به تبعیت از امیرالمؤمنین (ع) میگوید: «حق سیاسی را بده، بعد تربیت کن». «ورژن انقلاب اسلامی» نیز همین بود. امام (ره) از دوران پهلوی یک جامعهٔ عفیف تحویل نگرفت؛ جامعهای که جشن هنر و کازینوها را تجربه کرده بود. ایشان در مواجهه با چنین جامعهای، از یک «آلترناتیو» استفاده کرد و یک ماه پس از انقلاب فرمود: «زنها گمان نکنند که این مقامِ زن است که باید بزککرده بیرون برود با سرِ باز و لخت! این مقامِ زن نیست؛ این عروسکبازی است نه زن. زن باید شجاع باشد؛ زن باید در مقدّراتِ اساسیِ مملکت دخالت بکند. زن آدمساز است؛ زن مربّیِ انسان است.» یعنی امام «دخالتدادنِ زن در مقدّراتِ سیاسیاش را با بزککردنش طاق زد» و این اصلیترین عنصری بود که زن مسلمان را باحجاب کرد.
این راهبرد ریشه در سیرهٔ پیامبر (ص) دارد. آیهٔ دوازده سورهٔ ممتحنه، که مربوط به بیعت زنان است: «یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِذَا جَاءَکَ الْمُؤْمِنَاتُ یُبَایِعْنَکَ… وَ لَا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ فَبَایِعْهُنَّ»؛ بر مواردی چون پرهیز از شرک، فحشا، دزدی و سقط جنین تأکید دارد. مرحوم شیخ طوسی در «التبیان» این بیعت را مانند بیعت مردان در جنگ، یعنی یک «بیعت سیاسیِ مکرّر»، میداند نه صرفاً پذیرش اسلام. در انتهای آیه، عبارت «لَا یَعْصِینَکَ فِی مَعْرُوفٍ» (در کار نیک از تو نافرمانی نکنند) آمده که مانند یک «…» است و پیامبر (ص) آن را بر اساس تفاهمِ اجتماعی با موارد روز پُر میکرده است؛ مواردی مانند «شیوهٔ عزاداری» یا پرهیز از «تبرّج» و «خلوت با نامحرم». این راهبریِ فعالانهٔ جامعه است.
امروز ما با دو «دیگری» جدّی مواجهیم:
- جریان ارتجاعی: این جریان که از دورهٔ پس از پیامبر (ص) آغاز شد، نگاهی سختگیرانه به زن داشت. چنانکه روایات نشان میدهد برخی صحابه رویهای سختگیرانه در قبال زنان داشتند که با سیرهٔ پیامبر (ص) متفاوت بود؛ رویههایی که موجب «اجحاف در دین» و سختگیری بر زنان میشد. شهید مطهری (ره) میگوید این «روح» در جامعهٔ متشرّعین سرایت کرد تا جایی که «نام» زنانشان هم جزو «عورت» شد و کلماتی چون «ضعیفه» و «متعلّقه» رواج یافت. این خطّ فکری، اگرچه دیگر نمیتواند زن را به خانه بازگرداند، اما نمایی بسیار منفی از «حقوق زن» ارائه میدهد و با دیگر چهرههای دینی «همسو» تلقّی میشود.
- جریان تجدّدی: این جریان نیز با تعریف «نقشهای ساختگی (فیک)» برای زن در جامعهٔ مدرن، برای شخصیت معنوی او مخاطرهآمیز است.
راهحلّ اصلی در برابر این دو جریان، نه صرفاً «آگاهیبخشی»، بلکه «رعایت حقوق اساسی و تصحیح ساختارها» است. برای این امر، رعایت «تقدم رُتبی» ضروری است؛ قاعده این است: اول «بِأَیِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ» را بگو، بعد بگو «تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ» نکن. تا زمانی که مفاهمه و توازنِ صدایِ حق و تکلیف در قبالِ زنان صورت نگیرد، این قفلها باز نمیشود.
برای بازکردنِ این قفلها، باید به سراغ «ولایت طرفینی» رفت؛ وقتی رابطه قطع و بسته شده، نصیحت کارگر نیست (النَّصِیحَهُ خَشِنَهٌ). باید این حق برای زنان نیز فراهم باشد که حاکمان را نهی از منکر کنند. مثلاً زنی که قرار است بهخاطر بیحجابی جریمه شود، اگر سابقهٔ نهی از منکرِ یک مسئول را داشته باشد، در مجازاتش تخفیف داده شود. پیامِ این کار این است که رابطه «دوطرفه» است. این حرکت میتواند از این برساختِ غلط که «یک طبقه همیشه محکوماند و یک طبقه همیشه نهی میکنند»، عبور کرده و راه را باز نماید
محسن قنبریان | ۴ آبان ۱۴۰۴
جلسه سوم از درسگفتار مذاکرات قانون اساسی | اصل ۲۱: حقوق زن | مدرسه مروی تهران
دانلود درسگفتار «مذاکرات قانون اساسی» | “دانلود از پیوند کمکی“
بیشتر بدانید:
تنزیهُ الملّه بعد از تنبیهُ الأمّه
- چرا دیدارِ رهبر انقلاب با مسئولینِ حوزه و همایشِ بزرگداشتِ محققِ نائینی، بیشتر بر محورِ اندیشهٔ سیاسیِ او و کتاب «تنبیهالأمّه»ی ایشان گذشت؟
کمتر طلبهٔ درسخارجی است که در دروس اصول، نام و نظراتِ نائینی را نشنَود. حوزه در این بخش کوتاهی ندارد. اما آنچه از نائینی مطلقاً شنیده نمیشود، همان است که رهبری «نقطهٔ استثنائیِ شخصیتِ ایشان» معرفی کرد؛ یعنی «اندیشهٔ سیاسی» (نه صرفاً «گرایش سیاسی» که زیاد بوده و هست). تبلورِ اندیشهٔ سیاسی ایشان هم کتاب «تنبیهُ الأمّه و تنزیهُ الملّه» است.
اگر انتخابِ محتوا و چینش و وزنِ مواردِ ذکرشده از سوی رهبری را با عنایت و حکمت بدانیم، پرسشِ نخست، پاسخِ روشنی دارد:
تأکید بر اندیشهٔ سیاسیِ نائینی و کتابِ فقهی و مطابق با اصول و قواعدش در اینباره، برای این است که حوزه، راهی را که خود پیشتر دربارهٔ نائینی طی کرده دوباره بهنام «همایش نائینی» فربهتر نکند. بلکه از آنچه به تعبیر ایشان مهجور و مظلوم مانده – همان کتاب تنبیهُ الأمّه – هم بگوید! - چرا در معرفیِ «تنبیهُ الأمّه» بر دو بُعدِ «ولایتیه بودنِ حکومت» و «نظارت ملی» تأکید کردند؟
«ایشان حکومتی را ترسیم میکنند و بهاصطلاح ارائه میدهند بهعنوان اندیشهٔ سیاسی، که اوّلاً حکومت است، قدرت است. ثانیاً منبعث از مردم است، مردم انتخاب میکنند. ثالثاً منطبق بر مفاهیمِ دینی و احکامِ الهی و شرعی است، یعنی بدون آن معنی ندارد؛ یعنی یک حکومت اسلامی و مردمی.»
بهنظرم پاسخِ این هم در اندیشهها و تحلیلهای رهبری روشن است:
حکومتِ اسلامی-مردمی دودسته مخالف دارد: متجدّدین و متحجّرین!
از این جهت، «نظریهٔ جمهوری اسلامی» و «نظریهٔ مشروطیتِ نائینی»، مثلِ هم هستند، و الآن هم کماکان!
برخی «اسلام در حکومت» را و برخی دیگر، «نقشِ جدّی و واقعیِ مردم در حکومت» را برنمیتابند.
تعبیرِ تندِ رهبری دربارهٔ این دومخالفِ مقابلِ نظریهٔ مردمسالاریِ دینیِ امامخمینی، این است:
«در مورد حاکمیّت اسلام که نظام کشور، و نظام زندگی، باید با ارزشهای اسلامی، با موازین اسلامی، با خطوط اسلامی و احکام اسلامی اداره بشود؛ در این مورد مخالفین سرسختی وجود داشتند؛ البتّه این مخالفین، یکجور نبودند:
یکدسته همین غیرمذهبیهای سکولار بودند که اصلاً معتقد بودند که دین چنین حقّی ندارد، چنین شأنی ندارد که بخواهد وارد مسائل اجتماعی بشود، و سیاست کشور، نظام اجتماعی کشور و مدیریّت کشور را به عهده بگیرد…
یکدسته هم معتقدین به دین بودند و از موضع دفاع از دین میگفتند که آقا، دین وارد سیاست نباید بشود، دین آلودهٔ به سیاست نباید بشود، دین بایستی کنار بنشیند، تقدّس خودش را حفظ کند و وارد میدان سیاست… نباید بشود؛ که اینها هم اگر آدم بخواهد درست دربارهشان قضاوت کند، سکولارهای مذهبیاند؛ مذهبیاند امّا در واقع سکولارند؛ یعنی هیچ اعتقادی به دخالت دین در شئون زندگی ندارند. اینها مخالف حاکمیّت اسلام بودند.
مخالفان حاکمیّت مردمی، یعنی مردمسالاری هم باز دو جبهه بودند:
یک جبهه لیبرالهای سکولار بودند که معتقد به مردمسالاری بودند، منتها میگفتند مردمسالاری به دین اصلاً ربطی ندارد، اصلاً در عرصهٔ جمهوریّت و مردمسالاری باید لیبرالها، مردان فنسالار و به تعبیر خودشان تکنوکرات، بیایند وارد بشوند؛ بنابراین مردمسالاری دینی، و جمهوری اسلامی، بیمعنی است؛ پس با بخش جمهوری اینها مخالف بودند.
یک عدّه هم کسانی بودند که باز معتقد به دین بودند، [منتها] میگفتند آقا حاکمیّت دین به مردم ربطی ندارد، مردم چهکاره هستند، باید دین حکومت بکند، حاکمیّت بکند؛ اینها هم یک عدّهای بودند که حالا نمونههای این نظر دوّم را این اواخر به شکل افراطیاش در این حضرات داعش ملاحظه کردید.» (۱۴خرداد۱۴۰۰)
حالا که به برکتِ انقلاب اسلامی، تنبیهُالأمّه (توجه و بیداری مردم) حاصل شده است، خوب است بر آن پایه، «تنزیهُ الملّه» (پالایشِ آیین از آنچه دین نیست) هم تکمیل شود!
چهارطیفِ مخالف بالا برای حکومتِ مردمی-اسلامی در حوزهها، دانشگاهها و حتی محیطِ حکمرانیِ ما کم نیستند. در لباسِ تدیّن، یا دین را از سیاست جدا میدانند تا آلوده نشود، یا بهعکس نقشی به مردم نمیدهند؛ با کمالِ تأسّف، آنچه نائینی قسیمِ حکومت تملیکیهٔ استبدادی میخواند – یعنی حکومت ولایته – را هم خوانشی سلطانی میکنند، چیزی که نائینی «استبداد دینی» و رهبری «کمرنگتر از داعش» میخواند!
در لباسِ علم هم؛ سکولاریزم یا تکنوکراسی را بهجای حکومت اسلامی-مردمی نوبهنو تئوریزه میکنند! حتی ولایت میگویند، اما فنسالاری در حکمرانی را مقدّم بر حکمرانیِ اسلامی میدانند.
تنزیهُ الملّه یعنی تکمیلِ کار نائینی در زدودنِ این پیرایهها از آیین.
محسن قنبریان | ۱۴۰۴/۸/۲
رهبر انقلاب اسلامی درباره محقق نائینی و کتاب مهم ایشان در اندیشه سیاسی فرمود:
«ایشان یک نقطهی شخصیّت استثنائی دارد که هیچ کدام از مراجع اخیر ما ــ حالا گذشتهها هم همینجور، [از بینِ] گذشتهها من یادم نمیآید ــ این نقطه را ندارند و آن مسئلهی سیاسی است؛ آن بهاصطلاح اندیشهی سیاسی است. اندیشهی سیاسی غیر از گرایش سیاسی است. بعضیها [فقط] گرایش سیاسی داشتند…
آقای نائینی اندیشهی سیاسی داشت، فکر سیاسی داشت. این تنبیهالاُمّه واقعاً مظلوم واقع شده… تا الان هم این کتاب هنوز همچنان مهجور است در حالی که کتاب مهمّی است».
هیچ چیز جای مواجهه مستقیم را نمی گیرد.
این کتاب مهم، مهجور و مظلوم اندیشه سیاسی را اینجا بخوانید یا pdf بگیرید.
جنبش نه به پادشاه
جنبش نه به پادشاه
نمود ها و نمادها و لایه های زیرین!
حجت الاسلام و المسلمین قنبریان
شبکه ۴ / ۲۷ مهر۱۴۰۴
جامعه غزه را باید آموخت!
جامعه نابازار غزه، نه دولت شهر یونان و نه شهروند مدرن است!
فرق شهروند و اهالی
خاطره عجیب شهید حاج رمضان
حجت الاسلام و المسلمین قنبریان
شبکه ۴/ ۲۷ مهر ۱۴۰۴
نه به پادشاهی
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
جنبش نه به پادشاه که از جشن تولد ترامپ با رژه نظامی کلید خورد و این هفته دوباره سرباز کرد یک نمود از یک نگرانی است.
نگرانی از برگشت نظام های شاهانه و استبداد حتی از درون نظام های دمکراسی لیبرال!
حرکات ترامپ نمادی برای آثار نمایان شده آن نگرانی است.
در لایه زیرین تر، بیشتر از تاج گذاشتن و تبریک “زنده باد پادشاه” به خود و حرکات متکبرانه با روسای کشورها(حتی اروپایی)، متفکران و سیاستمدارانی واقعا از پایان دمکراسی ها حرف می زنند!
قصه فقط حرکات یک فاشیست مثل ترامپ نیست، یک روند در مسیر لیبرال دمکراسی است؛ همان که قرار بود صورت اداره دنیا در پایان تاریخ باشد، برای خانه دمکراسی و برای جهان صلح بیاورد!
لکن برای خانه، سرکوب و برای دنیا تجاوز و غارت آورده است!
مهمتر از آن نمود و نمادها و لایه های زیرین تر نگرانی، تحلیل آن است.
تحلیل اصلی این است که سرمایه داری و لیبرالیسم اقتصادی، لیبرال دمکراسی را بلعید! به دمکراسی ها و نهادهای مدنی تجاوز کرد و جای همه ابزارهای حفاظت از استبداد و استثمار، مکانیزم بازار را نهاد!
حالا این غول در آمده از چراغ همه را تسخیر کرده و واقعا دوره ارباب-رعیت در درون و استعمار قرن۱۹ در بیرون را بازتولید می کند!
هفته گذشته -بعد از یادداشتهایی از سابق- تلاش کردم این نقطه از تحولات و ریشه آن را بیشتر نشان دهم
یادداشت مبسوط ترامپ کینگ در اینباره است!
برنامه نصرالله شبکه۴ با موضوع “پایانِ پایانِ تاریخ” اظهار علاقه کرد درباره این یادداشت واکاری بیشتر شود که اینجا می توانید ببینید!
محسن قنبریان
استمرار جنبش نه به پادشاه علیه ترامپ!
با آغاز روز شنبه در آمریکا، اعتراضات «نه به پادشاه»(نو کینگز) در ۲۵۰۰ نقطه در تمامی ۵۰ ایالت برگزار میشود.
اعتراضات «بدون پادشاه» با هدف مخالفت با سیاستها و اقدامات دولت دونالد ترامپ کلید خورده بود. این اعتراضات به دلیل همزمانی با رژهٔ دویستوپنجاهمین سالگرد ارتش ایالات متحده و تولد ۷۹ سالگی رئیسجمهور ترامپ شروع شد.
پ.ن
این حوادث را باید جدی گرفت!
در مواجهه الهیات اسلامی و الهیات دمکراسی لیبرال درسهای مهم گرفت.
علوم انسانی مربوط به بازار آزاد اقتصادی و نئولیبرالیسم را به چالش کشید!
در اینباره بخوانید:
جزوه را از هوش مصنوعی به شکل جذابی بشنوید!
۲. ترامپیسم
۳. دولت بازار
۴. ترامپیست
ترامپیست!
این حرکات زشت ترامپ را در چه سطحی تحلیل میکنید؟
- فردی فاسد و متوهم که مزمار ابرقدرتیِ آمریکا، سیرت زشتش را صدا دار کرده است!
متکی به ثروت شخصی و قدرت آمریکا، خودْ شاهْ پندار شده است، تکبر و تحقیر میکند و انحرافات جنسی اش را عیان میکند.
به تعبیر حضرت امیر (ع): دَولهُ اللَّئیمِ تَکشِفُ مَساوِیَهُ و مَعایِبَهُ: دولت شخص پست و لئیم زشتیها و عیبهاى او را بر ملا مى سازد. - این فساد و تباه شدن نظام سیاسی آمریکا و پایان جهان اجتماعی سرمایه داری است که در ترامپ نماد و نمود یافته است!
به تعبیر جامعه شناسانی مثل ولفگانگ استریک، پیدایش شخصیتهای عجیب و غریب سیاسی با تظاهر به نطقهای خاص و نمایش قدرت جنسی و… خبر از شکافهای نهادهای در حال فروپاشی میدهد!
مارکس هم پیدایش چنین شخصیتهایی را شکلی مردم پسند از حکومت با حکمرانیِ شخصی توصیف میکند که در جوامع به بن بست رسیده اروپایی ظهور میکند.
در واقع این آمریکا نیست که مزمار پستیهای ترامپ شده؛ این ترامپ است که عیوب ذاتی آمریکا را تجسم میدهد!
این فرمایش علوی برای سؤال مناسبتر است:
إذا فَسَدَ الزَّمانُ سادَ اللِّئامُ: هر وقت زمانه [= جهان اجتماعی] تباه شد، لئیمها به آقایی و ریاست میرسند!
به بیان دیگر؛ تجاوزِ بازار آزاد به سیاست، دولت، دموکراسی و جامعه مدنی، جهان اجتماعیِ نئولیبرالیسم را ساخت.
این تجاوز اگر بخواهد تشخّص یابد، در یک ملّاک سرمایه دار که در ریاست جمهوری، خود را پادشاه میداند و در برخورد با زنان و ضعیفان، روح متجاوز خود را نمایش میدهد، بروز میکند.
محسن قنبریان
مساله نماز در غبار سیاستزدگی!
پرداختن به “مساله نماز در ایران” دچار آفت “سیاست زدگی” شده است!
نه آن “سیاست” -که به تعبیر امام- اسلام همه چیزش سیاسی است!
و نه “خودِ نماز” (که البته سیاسی است)؛ بلکه پرداختن به “مساله نماز خواندن ایرانیان در عهد جمهوری اسلامی”!
این دچار سیاست زدگی است!
نمایشگر وضعیت نماز خواندن و نخواندن مردم، علی القاعده پیمایش های معتبر است؛ نه حباب های اطلاعات مجازی و حقیقی پیرامون تحلیل گر.
اما همین نمایه ها در سیاست زدگی موجود می افتد:
یکی روند کاهشی در برخی موارد را نشانه افول دینداری در عصر جمهوری اسلامی می خواند!
در حالیکه این تعمیم، دلالتش ناتمام است. شاخص دینداری فقط با یک عمل عبادی سنجیده نمی شود.
در همین قسمِ مناسک هم بخش هایی با رشد بالا (بیش از ۸۰٪) وجود دارد.
در مقابل، کسی دیگر به خاطر عدم تضعیف نظام یا حذر از سیاه نمایی و… اصلا پیمایش ها را سانسور یا زیر سؤال می برد!
در حالیکه این “سؤالی حسی” از مخاطب است که نماز می خواند یا نه؟! اگر هم پاسخ، ضریبِ محافظه کاری داشته باشد در جانب خواندن است نه نخواندن!
این دو رویکرد غلط مانع کار تحقیقی و عملی دقیق و نقطه زن درباره بهبود وضعیت نماز در جامعه می شوند! عملاً کلیشه گی و شعار زدگی جای کار نقطه زن را می گیرد!
به حسب آخرین پیمایش ها (۲۲شهریور ۱۴۰۴):
فقط ۱۵/۷٪ “هیچ گاه نماز نمی خوانند”!
در مقابل ۴۸٪ “همیشه می خوانند”.
وضعیت زنان و دختران در هردو از مردان بهتر است.
نکته جالب دیگر اینکه در مجموعِ پیمایش ها نسبت مستقیمی بین نماز خواندن و دوری از گناهان وجود دارد.
“این به خاطر تشخّص و برجستگی این فریضهی پُرمعنی و حیاتبخش در میان فرایض اسلامی است”.
جایی که به تمرکز و کار جدی نیاز دارد :
- روند کاهشیِ طیف “همیشه می خوانیم” از ۵۸٪ در سال۱۴۰۱ به ۴۸٪ در سال ۱۴۰۴!
همچنین روند افزایشی طیف “هیچ گاه نمی خوانیم” از ۱۱/۲٪ در سال ۱۴۰۱ به ۱۵/۸٪ در سال۱۴۰۴!
معلوم است تمام آن ۱۰٪ به طیف “هیچ گاه نمی خوانیم”، نریخته است و بیشتر آن به طیف های وسط (کاهل نماز) ریخته است.
تحقیق و مطالعه در شناخت عوامل این ریزش می تواند موضوع پایان نامه ها و هسته های حل مساله باشد.
در پیام اخیر رهبر انقلاب هم گروه هایی موظفند:
“دستگاههای تبلیغ دین و رجال دینی و سپس همهی متدیّنین، این را تکلیف حتمی خود بشمارند و از ابزارهای نوین و مشوّقها برای آموزش نماز و ترویج نماز و تبیین ظرافتهای پُرمعنی در نماز، و سرانجام نیاز دنیوی و اخروی هر فرد مسلمان به نماز بهرهگیری کنند”. - گزینه های وسط (بیشتر اوقات می خوانیم/ گاهی اوقات و به صورت نامنظم می خوانیم/ به ندرت و یا تنها در مواقع خاص می خوانیم) نیز هرکدام درصدهایی (حول ۱۵ و ۱۰ درصد) به خود اختصاص می دهند.
این جمعیت وسط هم معلوم است بی اعتقاد به نماز یا حتی کاملاً غیر ملتزم نیستند.
ای بسا سبک زندگی و عادات جدید در آن بی تاثیر نباشد.
رهبر انقلاب اسلامی هم در پیامشان به این عامل توجه دادند:
“پدران و مادران و سپس معلّمان و معاشران و آنگاه مقرّرات و عادات زندگیِ مرتبط با نماز، در انتشار و التزام به آن نقش دارند.”
پ.ن:
درصدها براساس پیمایش مرکز تحلیل اجتماعی #متا در شهریور۱۴۰۴ بود که هنوز انتشار عمومی نیافته است!
محسن قنبریان ۱۴۰۴/۷/۱۷