حجاب اختیاری یا حجاب اجباری؟! دوگانه‌ای که این روزها بحث‌های زیادی درباره آن شکل‌گرفته است. اما برای قضاوت دقیق و غیراحساسی درباره این دوگانه لازم است به لایه‌های عمیق‌تر بحث وارد شویم. جایی که با دوگانه‌‌ی دخالت کردن یا دخالت نکردن حکومت در شئون مختلف زندگی مواجه می‌شویم؛
حالا سوال اصلی این است که آیا بهشت و جهنم افراد به حکومت هم ربط دارد یا امری کاملا شخصی است؟! آیا حکومت اسلامی وظیفه دارد مردم را به بهشت ببرد؟!
پاسخ را از حجت‌الاسلام قنبریان بشنویم. (تاریخ سخنرانی: ۳۱ فروردین۱۴۰۱)
تجربه پیراهن عثمان!
می بینید ماجراها مثل پیاز لایه لایه است، یک لایه حق یک لایه باطل! بسیط و یک خطی و ساده نیست که یک کنش واحد بطلبد.
تجربه فعال مردم ایران!
ماجراهای ما ساده تر و سبک تر از دوران حضرت امیر(ع) شده است. بلاتشبیه بین مهسا و عثمان؛ اما پیراهن عثمان در جنگ روانی-رسانه ای امروز موجود است. کشته یا فوت معلوم نشده، کل نیروی انتظامی بلکه همه نظام مقصر خوانده شده است! گروهی خاص در خیابان دارند با آتش زدن مامور انتظامی و مسجد و زدن محجبه و… انتقام می گیرند!
بعید ندانید به حکمیت های خارجی و کمیساریای حقوق بشر هم بکشانند؛ اما سودای اصلی، برگشت به خلافت و حکومت است؛ نه حتی خون خواهی مهسا و حجاب!
ملت ایران از تکرار پیراهن عثمان ها یاد گرفته اول قاسطین را سرجایشان بنشاند.
نظام اسلامی هم با این امنیت و استقرار (غیر قابل مقایسه با حکومت نوپای علوی)، باید یادگرفته باشد بهتر از بارهای قبل کمیسیون حقیقت یاب و دادگاه برای قصور و تقصیرهای احتمالی برگزار کند و روشها را چنانچه وعده شده اصلاح کند ان شاء الله!
محسن قنبریان ۱۴۰۱/۶/۳۰
چند تجربه کوچک و محلی روایت شده در جشنواره عمار در حوزه سلامت اجتماعی را اینجا ببینید.
وقتی یک معلم روستا یا مبلّغ یا چند بسیجی میتوانند در منطقه ای آسیب های اجتماعی (اعتیاد یا ماهواره و…) را کاهش دهند، طرح های مطالعه شده و منسجم ملی هم به کمک مثل همین مردم (نهادهای اجتماعی)، شدنی است و نتایجی بهتر از ایسلند هم دارد!
 |
در آستانه فصل سرد |
مستند «در آستانه ی فصل سرد»، داستان روستای خانقا یکی از روستاهای استان کرمانشاه است، که به دلیل آنتن‌دهی بد شبکه‌های صدا و سیما و تبلیغات دشمن به اشغال ماهواره در آمده است. در این اوضاع معلم روستا به فکر راه حلی برای جمع آوری ماهواره ها می افتد و…
|
 |
امید در برزخ |
جمعیت یک روستا از توابع «اسفراین»، نزدیک به سه هزار نفر است که بیش از ۸۰ درصد مردم آن معتاد هستند و با فقر و امکانات کم دست‌وپنجه نرم می‌کنند. شیخ «داود امیدی»، از تحصیلات حوزوی انصراف میدهد و به‌عنوان «سرباز طلبه» به این روستا اعزام میشود. این روحانی تلاش میکند تا کلینیک ترک اعتیاد را راهاندازی کند و ریشه این معضل را خشک کند. |
 |
شیخ نشین ها |
سه محله شیخ «علی چوپان»، «کوزه‌گری» و «دهپیاله»، در دل شهر بزرگ شیراز قرار دارند. ساکنان این محله‌ها، با مشکلاتی مثل اعتیاد، نداشتن فضای تفریحی و فرهنگی مناسب و توسعه نامتوازن شهری مواجه هستند اما نقطه عطف آنجا، پیگیری مشکلات محله توسط پیرمردی دغدغه‌مند به نام «بهمن چاره» و دانش‌آموز دبیرستانی، «سمیه پولاد» است که درمقابل محرومیت حاصل از بی‌تدبیری مسئولان سکوت نمی‌کنند.
|
 |
متولدین دره پنج شیر |
محله پنج‌تن آل عبا از محلات قدیمی زاهدان است. مردم این منطقه مشکلات زیادی برای زندگی دارند. “مهدی رستگار نیا” ، سال ۱۳۹۰ در مسجد محله، اقدام به راهاندازی یک قرارگاه فرهنگی میکند. بسیجیان مسجد شروع به شناسایی مشکلات محله کرده و برای رفع آنها تلاش می‌کنند. مردم شیرآباد در همسایگی محله، به اعتیاد مواد مخدر گرفتار شدند. آقای رستگار نیا فضایی را برای اشتغال بانوان نیازمند محله ایجاد میکند. ایشان با افزایش امکانات شهر، شرایط زندگی را برای مردم بهبود می‌بخشد ؛ اما این مردم نیاز به توجه مسئولین دارند تا مشکلاتشان ریشه‌ای حل شود. |
 |
اخراجی های۴ |
حجت‌الاسلام «محمد رنجبر»، در یکی از روستاهای چهارمحال و بختیاری، با کمپ ترک اعتیاد «پیروان همت» آشنا میشود. او درمی‌یابد که این مرکز در کنار برنامه‌های خود، «توسل» را کم دارد. حاج‌آقا رنجبر با درک احساسات و افکار معتادان، به آنها کمک میکند تا در مسیر زندگی سالم گام برداند. منش و رفتار حاج‌آقا، باعث شده است تا خیلی از معتادها و اشرار این کمپ، متحول شوند و دوباره با خدا ارتباط بگیرند. مستند، روایتی از فعالیت‌های متفاوت این طلبه دارد. |
 |
ایمان |
اهالی منطقه احمدآباد از مناطق حومه بجنورد، با محرومیت دست‌وپنجه نرم می‌کنند. اعتیاد و بی‌سوادی در منطقه جولان میدهد. ایمان اشراقی، جوانی بسیجی و دردمند است که می‌خواهد راه‌حلی برای این ناهنجاری‌ها پیدا کند. |
 |
جهاد |
مستند «جهاد»، روایتی از مراقبت و کمک به افرادی است که درگیر مصرف مواد مخدر شدند اما با کمک جمعی از خیرین قرارگاه جهادی امام رضا (ع)، با ترک اعتیاد به زندگی خود بازگشته‌اند. |
 |
محرمانه های مشهد |
شهر مقدس «مشهد»، بیش از یک‌میلیون و دویست هزار نفر جمعیت حاشیه‌نشین دارد. خبرنگاری به تعدادی از مناطق حاشیه‌ای شهر مانند «همت‌آباد»، «شهرک شهید رجایی»، «اسماعیل‌آباد» و… می‌رود و پای صحبت فعالان فرهنگی و مذهبی آنجا می‌نشیند و مشکلات فراوان ازجمله اعتیاد، فقر، نبود امکانات ورزشی و امنیت اجتماعی و… را بازگو میکند. |
 |
عطر سیب |
مستند «عطر سیب»، در مورد فعالیت یکی از ائمه جمعه کشور بود که فراتر از حیطه کاری خود اقداماتی را در راستای بهبود فضای عمومی شهر و منطقه خود انجام داده بود. سوژه‌ای که به طور خاص در مستند به آن پرداخته شده است، اقدامات عام المنفعه و انسان‌دوستانه امام جمعه فلارد، حاج آقا بخشایش پور، در شهرستان لردگان است. |
ژان ژاک روسو _اولین کسی که مفهوم حقوق بشر را به کار برد_ قبل از دنیای دیجیتال، کاندیداشدن سلبریتی ها برای امر سیاسی را منع کرد. نوشت:
“بازیگران نباید نامزد انتخابات شوند چون شاید بدون هیچ تخصصی و صرفاً با استفاده از تکنیک های متقاعد کننده، کنترل مملکت را به دست بگیرند”!
دنیای دیجیتال و لایک جای صندوق رأی نشست و سلبریتی ها عملا کنترل مملکت ها را دست گرفتند!
به تعبیر جورج مونبیو در گاردین؛ “یکی از نتایجش این است که هیچ موضوعی، موضوعیت نمی یابد مگر زمانی که از دهان یک هنرپیشه خارج شود. فروپاشی اقلیم، آوارگان، حقوق بشر، آزارگری جنسی به نظر می رسد هیچ یک از این مسائل نمی توانند بدون اینکه به هالیوود بروند مطرح شوند”!
اولویت بندی ها و جهت دادن به خواست های عمومی را آنها با همان مقدار تخصص و تعهد شان عهده دار می شوند!
خوب چه اشکال دارد؟! وقتی برای حقوق بشر یا آوارگان و امور شریف نظرها را جلب کنند!
مشکل این است که آنها فقط مشهور نیستند؛ فقط نظرها را جلب نمی کنند؛ بلکه معمولا طبقه اجتماعی خاصی شده اند.(با پوزش از افراد شریف این طبقه)
سلبریتی در بستره سرمایه داری و در ارتباط با بازار و ذیل حمایت دولتِ بازار، متولد و رشد می کند پس نوعا علیه ارزشهای آن نمیتواند اقدام کند! برای تبلیغ ارزشهای دنیای آزاد، هویت گرفته است. پس انتقاد و خواستِ طبقات پایین را با واژگان خود و پس از درونی کردن برای خود، ترجمه و قالب بندی می کند! (اگر نگویم خواسته های طبقه خود را به فرودستان حقنه می کند)!
چاره در چنین دنیایی چیست؟!
پتانسیل های اجتماعی اگر با سلبریتی ها، جنبشی شوند که در آسمان تمنیّات آنها صورت بندی میشوند!
رسانه ملیِ یک انقلاب فرهنگی، قرار بود دانشگاه شود!
یعنی “اندیشه ها” را مقابل “چهره ها”، ضریب رسانه ای دهد و عملا مقابل سلبریتی زدگیِ انتقادها و خواست ها قرار گیرد.
بدون محافظه کاری مساله های جامعه را با تضارب آراءِ صاحبان اندیشه به جامعه بکشاند و با راهبری آنها جنبش های اجتماعی را در نظام ارزشی مقبول، سامان دهد.
پ.ن:
– مساله چگونگی مواجهه درست با نحوه پوشش در اتمسفر سلبریتی ها، آزادی جنسی و علیه مطلق حجاب ترجمه میشود!
– هیچ مواجهه علمی بین صاحبان اندیشه در رسانه های فراگیر ضریب نمی گیرد. (حتی برنامه ای کم بیننده بدین خاطر تعطیل میشود!)
– پلیس و بدنه انقلابی، جلوداران قافله را خط شکنان هنجارهای جامعه (عده ای از سلبریتی ها) می بینند؛ پس گشت ارشاد را سنگر مقاومت گرفته، برآن اصرار می کنند!
– رسانه های دشمن از سوژه های رویه های جاری، سریال ساخته و به جنگ اصل نظام می برند!
– بخاطر حفظ نظام، کل پروژه، امنیتی می شود!
حالا دیگر سؤال از رویه ی ناقص یا معیوب ارشاد، بهانه برای زدن نظام جلوه می کند!
* این چرخه در مسائل دیگر (بنزین و…) تکرار میشود
آنچه جایش بین:
سلبریتی_رسانه‌دشمن / امنیتی_رسانه‌ملی؛ خالی است: دانشگاه تلویزیونی_مجازی است تا نیاز و تقاضای مردم را بشکل اصیل و معقول برای سیاستگذار صورت بندی و مردم را هم اقناع کند.
محسن قنبریان ۱۴۰۱/۶/۲۹
اولین بار ۳۱تیر۵۸ امام خمینی بود که گشت ارشاد مسئولین را مطالبه کرد!
اداره امر به معروف در فهم امام خمینی، اول ناظر به اعمال دولت و ادارات دولتی (حتی رهبر و رئیس جمهور) بود؛ بعد هم اقشار ملت. (صحیفه امام ج۹ص۲۱۳)
اما جالب اینکه دستور امام هم درباره نهی از منکر دولت اجرا نشد (لابد به همین سازمانهای ناظر دولت و مجلس و قضائیه که بعدا در قانون اساسی آمد، بسنده شد) ؛ اما برای اقشار ملت (البته نوعا در پوشش و…) در لباس های مختلف: کمیته انقلاب و ستاد امر به معروف و گشت ارشاد انجام شد!
مرحوم سید احمد خمینی دلیل مخالفت با فرمان امام از سوی دولت موقت و برخی اعضای شورای انقلاب را: نبودن تشکیلات لازم / و هرج و مرج شدن، می شمارد! (همان/ پاورقی)
جادارد بعد از ۴۰ سال، تشکیلات و سازمانهای مدعی جلوگیری از جرم یا مجازات مسئولین را با تشکیلات نهی از منکر اقشار مردم (گشت ارشاد)، در روش و نتیجه مقایسه کنیم و نهی از منکرِ متوازن و نتیجه بخش را پی ریزی کنیم.
«انقلاب اسلامی همچون پدیده‌ای زنده و با اراده، همواره دارای انعطاف و آماده‌ی تصحیح خطاهای خویش است، امّا تجدیدنظرپذیر و اهل انفعال نیست. به نقدها حسّاسیّت مثبت نشان میدهد و آن را نعمت خدا و هشدار به صاحبان حرفهای بی‌عمل میشمارد، امّا به هیچ بهانه‌ای از ارزشهایش که بحمدالله با ایمان دینی مردم آمیخته است، فاصله نمیگیرد.» (بیانیه گام دوم)
 |
 |
محسن قنبریان
ایسلند در مصرف مواد مخدر و الکل بدترین کشور اروپایی بود که با یک برنامه منظم و پیگیر به بهترین تبدیل شد
مجموع تحقیقاتی دقیق که به تاسیس “مرکز تحقیق و تحلیل اجتماعی ایسلند” انجامید و با استفاده از داده های پیمایش ها و برداشت های حاصل از تحقیقات مختلف به یک طرح ملی بنام “جوانان در ایسلند” انجامید.
چرخش موفق ایسلند هم “رادیکال” و هم “تجربه محور” بود؛ رویکردی که خودشان “عقل سلیم تقویت شده” نامیدند.
از تغییر قوانین تا همیاری های اجتماعی و بعد اعانه های دولتی(برای خانواده های فقیر جهت مشارکت در برنامه ها)
نتایج پیمایش های جدید رو به بهبود نهاد مستی جوانان از ۴۲٪ به ۵٪ رسید!
پ.ن:
حجاب و عفاف و جامعه ایرانی، مناشئ و پیامدهای متفاوتی از اروپا و الکل دارد؛ مقصود صرفا ارائه تجربه ای مبتنی بر تحقیق های درست و به جا و همیاری های منظم اجتماعی برای تغییر است.
برای “ایجاد فضایل” (ازجمله عفاف و حجاب) از بستره ایمان و ولاء و “نظام حقوقی حفاظت از آن” در ۱۲قسمت برنامه علامت (شبکه دو) سخن گفته ام. چارچوبه ها و دکترین های دینی با برنامه های مطالعه و تجربه شده کنار هم میتواند چالش های اجتماعی مان را کم کند.
طرح ملی جوانان در ایسلند ظرف دو دهه نوجونان ایسلند را از بدترین کشور اروپا (در مست کردن/ مواد مخدر/ سیگار) به بهترین تبدیل کرد.
این طرح در ایسلند جواب داد چون:
در آمریکا و انگلیس جواب نداد چون سه عامل بالا مفقود بود:
طرح های سلامت اجتماعی باید دقیق و مطالعه شده، منسجم و با تفاهم حاکمیت_مردم و با همیاری نهادهای مدنی انجام شود.
(این مقاله را بخوانید!: ایسلند چطور جوانانش را از الکل و مواد مخدر نجات داد؟)
محسن قنبریان
در دو دستگی های رسانه ای، هژمونیک و هیجانی، حرف سوم شنیده نمیشود!
دسته اول: از انتقاد به رویه گشت ارشاد، به ضدیت با اصل آن و علیه حجاب الزامی و اسلام سیاسی (که حکومت در ارزشها دخالت کند) کشیده شده اند و با لبه مخالفین نظام ج.ا مماس شده اند.
دسته دوم: ماجراها را صرفاً یک اتفاق (آنهم قابل توجیه) دیده، همین روش را درست و عمل به قانون و شرع دانسته، حجاب الزامی و گشت ارشاد را سنگر مقاومت علیه دشمن برانداز گرفته که حتی عیب و نقص احتمالی اش هم قابل اغماض است! بلکه اصلا جنگ روایت و رسانه است که بد جلوه می دهد! و…
حرف سوم؛ نه مخالف اسلام سیاسی و دخالت حاکمیت در ارزشهاست و نه حجاب را بی اهمیت و حتی غیر قابل الزام می داند؛ لکن رویه ناقص و معیوب جاری در گشت ارشاد را تبعیضی، دین بازی و بالتبع دارای اثر معکوس می داند!
در منبرهای دهه محرم و هم سلسله مباحث برنامه علامت شبکه دو، بستره و گستره فسق و عفاف بیان شد و برای برخورد حقوقی با بد حجابی سه مرحله از سیره و سنت اسلامی شمارش شد که رویه موجود فاقد شاخص ها و استانداردهای آن است!
اگر حوصله شنیدن این حرف را داشتید اقلا جلسات ۸و۹ برنامه علامت را ببینید!
صوت کامل جلسه هشتم، برنامه علامت با عنوان «مراحل حقوقی عفیف سازی جامعه»
صوت کامل جلسه نهم، برنامه علامت با عنوان «ربط ساخت حقیقی فضایل با ساخت حقوقی آنها»
محسن قنبریان
برداشتی از جلسه۴و۶ مبحث: “مع الحسین علیه السلام”!
حال به یک مورد از فرآیندی که دنبال حلال کردن حرام بود توجه کنیم: کشف حجاب!
* (راه حل سه مرحله ای پیامبر(ص) و اهلبیت برای تحقق فضیلت ها از جمله حجاب در جامعه را در فایل صوتی جلسه ششم بشنوید)
[۱] از معتبرترین روایات این باب روایت ابی خالد القماط است که از امام صادق(ع) درباره پوشاندن سر کنیز پرسش می شود و می فرماید: اگر خواست بپوشاند اگر خواست نپوشاند! بعد الزام و اجبار بر نپوشاندن را به دیگران نسبت داده می فرماید: پدرم(امام باقر) می فرمود: کنیزان زده می شدند و به آنها گفته می شد که خود را شبیه به زنان آزاد(با حجاب کامل) نکنید. (وسائل ج۴ص۴۱۲) که اشاره به همان حکم حکومتی است. از همین جا برخی فقهاء برخی روایاتی که مضمونی غیر از این دارند را تقیه ای دانسته اند!
[۲] معالم التنزیل فی تفسیر القرآن ج۳ص۶۶۴ و…
[۳] حیاه الامام زین العابدین باقر شریف قرشی ج۲ص۴۱۱
[۴] مسعودی می نویسد در دوره او غنا در مکه و مدینه رایج و شراب خواری علنی شد!(مروج الذهب ج۳ص۶۷)
[۵] ر.ک: عیون اخبار الرضا(ع) ج۲ص۲۲ و الفقیه ج۴ص۴۱۹
[۶] الاحتجاج ج۲ص۳۰۸
دغدغه مندان ظرفیت های مردمی و نهضتی جمهوری اسلامی را دعوت می کنیم این یادداشت کوتاه را بخوانند.
قرآن جامعه اسلامی را دارای «امر جامع» میشمارد(۶۲/نور)
یک روز در هفته(آدینه) «صلاه جامعه» قرار داده است تا به «امر جامع» بپردازند. روزش را هم جمعه (روز جمع شدن) نام نهاده است. مختصاتش را در متن زندگی مردم قرار داده است. آیه‌اش در قرآن آن را بین یک نفی و اثبات قرار داده‌است: رها کردن کسب‌وکار/ رفتن دنبال کسب‌وکار و معیشت: «اذا نودی للصلاه من یوم الجمعه فاسعوا الی ذکر الله و ذروا البیع: هر وقت در روز جمعه برای نماز دعوت شدید (اذان گفتند) به طرف ذکر خدا بشتابید و کسب‌وکار را رها کنید» /« فاذا قضیت الصلاه فانتشروا فی الارض و ابتغوا من فضل الله: نماز که تمام شد در منطقه زندگی‌تان منتشر و از فضل پروردگار (در معیشت و کسب‌وکار) طلب کنید».
این مهندسی و تعبیه حکیمانه یعنی نماز جمعه در متن معیشت و زندگی مردم باشد تا تمثالی از رابطه دنیا و آخرت، معیشت و معنویت این دین باشد.
از قضا تنها نمازی است که دو سخنرانی (خطبه) جزء نماز و رکن واجب آن است. خطبه‌ها باید در خدمت آن مقصد قرار گیرد. اگر این نماز با این مختصات و این ظرفیت در متن بماند البته «قلب فرهنگی هر شهر» میشود.
از برکات انقلاب اسلامی احیای این نماز بود.
رهبر انقلاب در ضمن خاطره‌ای از ملاقات ائمه جمعه با امام(ره) می‌فرماید: «در بعضی از شهرها حکّام یک نفر را معین می‌کردند و می‌گذاشتند. امام‌جمعه، منصوب آن حکومت‌های طاغوت بود. مردم هم نمی‌رفتند و اعتنا هم نمی‌کردند. آن نماز جمعه‌ای که حاکم طاغوتی آن را بگذارد برای مردم جذاب نیست و مردم هم نمی‌رفتند (به امام) گفتم ما در سال‌های متمادی محروم بودیم از نمازجمعه و شما نمازجمعه را به ما دادید، به ملت ایران دادید واقعاً نعمت بزرگی است»(۹۴/۱۰/۱۴)
با انقلاب اسلامی نماز جمعه سه میلیون نفری در تهران تشکیل شد.
سوال اساسی این است که چگونه باوجود اینکه حکومت اسلامی است و ائمه جمعه منصوب ولی‌فقیه عادل _نه حکومت طاغوت_ اند باز حضور مردم کاهش یافته است؟!
این یک حقیقت غیرقابل‌انکار است که نمازجمعه در جمهوری اسلامی شکوه اولیه را ندارد و حتی از سایر مراسمات مذهبی عقب مانده‌است.
به حسب پیمایش ایسپا (سال۸۹) شرکت در نماز جمعه از نماز جماعت هم عقب‌افتاده و به ۱۰درصد رسیده است؛ درحالیکه شرکت در مجالس روضه‌خوانی و زیارت کردن اماکن مقدس روند افزایشی داشته و به حدود ۷۵ درصد رسیده‌است!
از اینجا معلوم میشود جامعه بی‌دین نشده که نماز جمعه خلوت شده‌است؛ بلکه این نمازجمعه است که نتوانسته حتی مخاطب مذهبی هیئت‌ها و تکایا را جذب کند یا نگه دارد!
واکاوی همه علل این پدیده، پیچیدگی خاص خود را دارد از همه اعراض و لوازم که بگذریم، ذات و گوهر نمازجمعه _که همان دو خطبه است_ نقش بسیار مهمی در این مسئله دارد. به‌خاطر پذیرش بیشتر از سوی این نهاد و نکاتی را به کمک کلمات رهبر انقلاب می‌شمارم:
محسن قنبریان ۱۴۰۱/۵/۴
محسن قنبریان ۱۴۰۱/۵/۵