(بمناسبت ایام وفات خدیجه کبری)
- ام ورقه (بنت عبدالله بن حارث): حافظ کل قرآن و گردآورنده آن/ شرکت در بدر به آرزوی شهادت/ وعده شهادت از پیامبر گرفت و بعدا در زمان خلیفه دوم توسط غلام و کنیزش کشته شد.[۱]
به حسب روایت مسند احمد، پیامبر به او دستور داد برای اهل خانه اش نماز را امامت کند. او موذنی داشت…[۲]
- خیّره معروف به ام درداء کبری: زنی فاضل و صاحب نظر که راوی احادیث به تابعین شد.[۳]
- شفاء عدویه: در جاهلیت هم کتابت می دانست. به حفصه -همسر پیامبر- نوشتن آموخت. پیامبر در مدینه به او خانه ای داد و برای قیلوله خانه او می رفت.[۴]
- ام کلثوم(دختر عقبه): اولین زن است که پس از اسلام آوردن از خانواده (اموی ها) گریخت و پیاده از مکه به مدینه مهاجرت کرد[۵].
- ام حبیبه (دختر ابوسفیان): با همسرش عبیدالله از مهاجران حبشه بود. همسرش آنجا مسیحی شد و بر همان دین مرد اما او مسلمان ماند. به عقد پیامبر درآمد. در ماجرای حدیبیه که پدرش (ابوسفیان) به خانه او آمد، زیرانداز پیامبر را از زیر پای او بخاطر نجاست شرکش برداشت…[۶]
- رفیده انصاری: اولین پرستار اسلام و از زنانی که خود را وقف خدمات پرستاری به مجاهدان کرد.[۷]
- لیلی غفاری: از پرستاران جنگهای پیامبر که تا همراهی با امیرالمومنین در جمل ادامه یافت.[۸]
- ملیکه (دختر ملحان): داوطلب در جنگهای پیامبر/ پیامبر برای او دعای شهادت کرد/ پیامبر برای قیلوله خانه او هم می رفت/ در فتوحات شهادت گونه از دنیا رفت.[۹]
- ربیع (دختر معوذ): از اعضای بیعت رضوان/ همراه پیامبر در نبردها و خادم مجروحان و آب رسان/ پیامبر خانه اش آمد و شد داشت.[۱۰]
- اسماء (دختر یزید بن سکن): سخنور و شجاع و دلیر/ احادیث را برای دیگران روایت کرده است.[۱۱]
- زینب (دختر خزیمه): همسر رسول الله(ص) شد/ اهل نیکوکاری بود بطوری که در نوجوانی در جاهلیت به ام المساکین مشهور بود.[۱۲]
- لبابه (ام الفضل/ مادر ابن عباس ها): دومین زن مسلمان/ پس از بدر وقتی ابولهب، ابورافع -غلام پیامبر- را در اتاق زمزم کتک میزد، با عمود خیمه بر سر او زد، چند روز بعد ابولهب مرد.[۱۳]
- اروی: نام برای عمه پیامبر و هم دختر عموی پیامبر؛ هردو شاعر و فصیح/ عمه از ترغیب کنندگان به پیامبر/ دختر عمو حامی امیرالمومنین هم بود و با معاویه احتجاجاتی دارد.[۱۴]
- ام عماره (نسبیه دختر کعب بن عمر): بیعت عقبه با پیامبر/ مشهور به شجاعت/ حاضر در احد و حدیبیه و حنین و …/ در احد پس از فرار مردان مسلمان با دو پسرش ماند از پیامبر دفاع کرد.[۱۵]
- خدیجه کبری(س): بسیار شریف و ثروتمند/ تاجر بزرک مکه/ مردانی در استخدام تجارت او بودند و بشکل مضاربه برایش تجارت می کردند.[۱۶]
محسن قنبریان
[۱] مسند احمد ج۶ص۴۰۵/الطبقات الکبری ج۸ص۴۵۸/ الاستیعاب ج۴ص۱۹۶۵
[۲] مسند احمد ج۶ص۴۰۵
[۳] الاصابه ج۴ص۲۲۸/الاستیعاب ج۴ص۱۸۳۴/ اُسد الغابه ج۷ص۱۰۰
[۴] الاصابه ج۴ص۳۳۳/ اعلام النساء ج۲ص۳۰۰
این موارد موید روایت مشهور : “طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه “(…) می باشد
[۵] الاستیعاب ج۴ص۱۹۵۳/الاصابه ج۸ص۴۶۳/المغازی ج۲ص۶۲۹
[۶] الطبقات الکبری ج۸ص۹۶وص۹۹و۱۰۰/ الاصابه ج۴ص۲۲۹/ الاستیعاب ج۱ص۱۸۳۴/ البدایه و النهایه ج۸ص۲۸/ در اینجا به وضعیت او پس از پیامبر و جانب داری از عثمان و حزب اموی نپرداختیم.
[۷] الاصابه ج۴ص۲۹۵/الاستیعاب ج۴ص۱۸۳۸/اسد الغابه ج۷ص۱۱۰/سیره ابن هشام ج۲ص۲۳۹
[۸] الاصابه ج۸ص۱۰۷/اسد الغابه ج۷ص۲۵۹/ الاستیعاب ج۴ص۱۹۱۰
[۹] الاصابه ج۴ص۴۳۳/البدایه و النهایه ج۸ص۸۱/ سیر اعلام النبلاء ج۲ص۲۲۹
[۱۰] الاصابه ج۴ص۲۹۳/ البدایه و النهایه ج۷ص۳۱۲/ الاستیعاب ج۴ص۱۸۳۷/اسد الغابه ج۷ص۱۰۷/اعلام النساء ج۱ص۴۴۲
[۱۱] الاصابه ج۴ص۲۲۹/الاستیعاب ج۴ص۱۷۸۷
[۱۲] الاستیعاب ج۴ص۱۸۵۳/ الطبقات الکبری ج۲ص۱۱۵/ اسد الغابه ج۷ص۱۲۹/ سیر اعلام النبلاء ج۲ص۱۵۴
[۱۳] الاستیعاب ج۴ص۱۸۰۷/الاصابه ج۴ص۳۸۵/ اسد الغابه ج۷ص۲۵۳و۲۵۴/سیر اعلام النبلاء ج۲ص۲۲۸
[۱۴] الاصابه ج۴ص۲۲۲وص۲۲۷/ الطبقات الکبری ج۸ص۴۲وص۵۰
[۱۵] بعدا در زمان ابوبکر دستش در جنگ قطع شد الاستیعاب ج۴ص۱۹۴۸/ الطبقات الکبری ج۸ص۴۱۲/ اعلام النساء ج۵ص۱۷۱
[۱۶] تعبیر الطبقات الکبری این است:
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ عَنْ مُوسَى بْنِ شَیْبَهَ عَنْ عَمِیرَهَ بِنْتِ عُبَیْدِ اللّٰهِ بْنِ کَعْبِ بْنِ مَالِکٍ عَنْ أُمِّ سَعْدٍ بِنْتِ سَعْدِ بْنِ الرَّبِیعِ عَنْ نَفِیسَهَ بِنْتِ أُمَیَّهَ أُخْتِ یَعْلَى بْنِ أُمَیَّهَ سَمِعْتُهَا تَقُولُ: کَانَتْ خَدِیجَهُ ذَاتَ شَرَفٍ وَ مَالٍ کَثِیرٍ وَ تِجَارَهٍ تَبْعَثُ إِلَى الشَّامِ فَیَکُونُ عِیرُهَا کَعَامَّهِ عِیرِ قُرَیْشٍ. و کَانَتْ تَسْتَأْجِرُ الرِّجَالَ و تَدْفَعُ الْمَالَ مُضَارَبَه
