ما هیچ یک “دین زاده” و “عرش مُولد” و “آسمانی سرشت” نیستیم. فرزند خاکیم و به طبیعت و شهواتش نزدیکتر از آسمانِ روح و امریم!
انتسابمان در خارج به دین، چهره ای دیگر برایمان می سازد که گاه درون مان از آن فاصله دارد!
هرچه انتسابمان به دین بیشتر شود ممکن است این فاصله بیشتر شود (جز آنها که واقعا خود را ساخته و “کلمه تقوا” شده باشند)!

کمتر برای این تضاد و دوگانگی و “نفاق اخلاقی”، به خدا پناه برده و سرش مناجات کرده ایم.
اما این “کعبه زاده” و “مُحدق عرش الهی” -یعنی علی(ع)- است که در حکمت ۲۷۶ نهج البلاغه چنین استعاذه می کند:

اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ أَنْ تُحَسِّنَ فِی لَامِعَهِ الْعُیُونِ عَلَانِیَتِی وَ تُقَبِّحَ فِیمَا أُبْطِنُ لَکَ سَرِیرَتِی، مُحَافِظاً عَلَى رِثَاءِ النَّاسِ مِنْ نَفْسِی بِجَمِیعِ مَا أَنْتَ مُطَّلِعٌ عَلَیْهِ مِنِّی، فَأُبْدِیَ لِلنَّاسِ حُسْنَ ظَاهِرِی وَ أُفْضِیَ إِلَیْکَ بِسُوءِ عَمَلِی، تَقَرُّباً إِلَى عِبَادِکَ وَ تَبَاعُداً مِنْ مَرْضَاتِک:
خدایا به تو پناه مى برم که ظاهر من در برابر دیده ها نیکو، و درونم در آنچه که از تو پنهان مى دارم، زشت باشد؛ و بخواهم با اعمال و رفتارى که تو از آن آگاهى، توجّه مردم را به خود جلب نمایم، و چهره ظاهرم را زیبا نشان داده با اعمال نادرستى که درونم را زشت کرده به سوى تو آیم، تا به بندگانت نزدیک، و از خشنودى تو دور گردم.

فقط سرمایه داران کافر، هیزم جهنم اند!

1. ترکیب جمله “اُولئِکَ هُم وَقُودُ النَّار”، مفید انحصار است. یعنی فقط گروه مورد بحث، وقود و آتش زنه جهنم اند!
   اینجا بخوانید.
2. این آیه گروه خاصی از کفار را توصیف می کند: کسانی که می پندارند اموال و اولادشان از خداوند بی نیازشان می کند[۱].
   در آیه۱۱۶ آل عمران همین گروه، مخلدین جهنم هم خطاب شده اند.
   این گروه لاجرم سرمایه دارند که چنین پنداری دارند. فقیر و ندار، موضوع این پندار (که دارایی هاست) را ندارد.
   شاهد این برداشت، آیه بعد(۱۱آل عمران) است که اینان را “در شیوه و روش” به “آل فرعون” تشبیه می کند: کَدَابِ آلِ فرعون…
   آل فرعون همه از دارایان و ثروتمندان بودند.
3. محمد جواد مغنیه در تفسیر الکاشف این توصیف قرآن را قبیح ترین وصف ممکن می شمارد و بعد سراغ سرمایه داری معاصر آمده است و آنرا بدترین و زشت ترین جلوه این گروه جهنمی در تاریخ می شمارد و گوشه ای از جنایات آنها در عالم را می شمارد.

کسانی که دنیا را جهنم فقرا و بهشت خود و اغنیاء کردند، اصل و اساس و هیزم جهنم خواهند شد.

محسن قنبریان

[۱] در آیه۳۵ سبا این پندار باطل را به زبان هم آورده اند.

1. عدالت ورزان (الذین یامرون بالقسط) ولو انسانهای معمولی و غیر معصوم باشند، سزاوارترین به عطف و همجواری با انبیاء و معصومین _که آنها هم مامور به قسط اند(۲۵حدید)_ می باشند.
2. درگیری و کشتن آنها کنار کشتن انبیاء، در طول تاریخ علامت کافران به آیات الهی بوده است.
   تو گویی اصلا “آیت الله” در آیه، بعد از انبیاء، عنوان برای “الذین یامرون بالقسط” است؛ نه صرفا هر عمامه به سر یا هر فارغ التحصیل فقه پژوه!
   فقط روحانیونی، “آیت الله” اند که امام خمینی، “متعهد” نامید و فرمود: “روحانیت متعهد به خون سرمایه داران زالو صفت تشنه است و هرگز با آنان سرآشتی نداشته و نخواهد داشت!”(صحیفه امام ج۲۱ص۲۷۶)
3. آری “قسط” هم یکی از “معروفها”ست؛ اما فقط همین یکی، بجای عبارت شایع “یامرون بالمعروف” در قرآن، بطور خاصه ذکر شده است: یامرون بالقسط!
   شاید بخاطر جایگاه قسط و عدالت اجتماعی بین سایر معروفها باشد.
   آیه ۷۶نحل، مقابلِ “انسان عدالت ورز” را “یک مرد گنگ” قرار داده می فرماید: “هَل یَستَوِی هُوَ وَ مَن یَامُرُ بِالعَدل”؟ آیا آن گنگ (که قدرت تفهیم و تفهم ندارد) با کسی که به عدالت فرمان می دهد بالسویه است؟!
   کانه بدون امر به عدالت و قسط، آمران به معروف، گنگ می شوند؛ نه خوب متوجه ریشه ها می شوند و نه قدرت تفهیم معروف می یابند!

محسن قنبریان

بار خدایا، تو براى عاشقانت بهترین مونسى، و براى کفایت مهمّ آنان که بر تو اعتماد نمایند از همه حاضرترى، آنان را در باطنشان مشاهده مى‏کنى، و به نهان هایشان آگاهى، و اندازه بیناییشان را مى‏دانى. بنا بر این رازهایشان نزد تو معلوم است، و دلهایشان به جانب تو در غم و اندوه. اگر تنهایى آنان را به وحشت اندازد یاد تو مونسشان شود، و اگر مصائب به آنان هجوم آرد به تو پناه جویند، زیرا مى‏دانند زمام همه امور به دست تو، و سر چشمه تمام کارها در کف با کفایت فرمان توست. الهى، اگر از بیان مسألتم عاجزم، یا از اینکه چه بخواهم سرگردانم، پس به آنچه مصلحت من است راهنماییم باش، و عنان دلم را به سوى آنچه خیر من است بگردان، که این برنامه‏ها از هدایتها و کفایتهاى تو بیگانه و عجیب نیست. بار خدایا، با عفوت با من معامله کن نه با عدالتت.
(ترجمه خطبه۲۲۷/ متن زیبای آن را بخوانید)

“ما می‌خواهیم یک حکومت الهی باشد موافق میل مردم، رای مردم، و موافق حکم خدا.

 آن چیزی که موافق با اراده خداست موافق میل مردم هم هست. مردم مسلمانند، الهی هستند، وقتی ببینند عدالت را می‌خواهد اجرا بکند. خدا می‌خواهد عدالت در بین مردم اجرا بشود. خدا می‌خواهد که به حال این ضعفا و طبقه سوم یک فکری بشود نه مثل حالا که همه قدرتها را روی هم گذاشتند، یک عده‌ای می‌خورند تا تُخَمه می‌کنند، یک عده‌ای از گرسنگی ریختند اطراف تهران، و نه آب دارند و نه برق دارند و نه نان دارند و نه چیزی دارند. می‌خواهد عدالت باشد!”

امام خمینی / ۲۱ آبان ۵۷

پ.ن:

الهیات مرتبه اش قبل از حقوق است، به هست و تکوین می پردازد نه به بایسته و قانون.

در نظام تکوین، جماعتِ مردم مسلمان و خداباور، میل شان با اراده الهی همنوا خواهد بود.

البته در مقام کشف حکم خداوند و پرداختن به اولویت های الهی اگر ما اشتباه کردیم:

– یا دچار محاسبه غلط و برچسبِ دین گریزی به مردم می شویم!

– یا دچار توهم همراهی صددرصدی مردم با یافته های مان می شویم!

امام خمینی به خوبی پشت طرح کردن الهیات همراهی رای مردم و حکم خدا (حرف نوی انقلاب سلامی به تعبیر رهبر انقلاب)، از عدالت و اجرای آن مثال می زند. خدا خیلی چیزهای دیگر هم می خواهد بین مردم اجرا شود، لکن درک مهمترین چیز، ضامن بقاء مردمسالاری دینی و همراهی رای و میل مردم با حکومت الهی و احکام اکتشافی ما از خداوند است.

• مطلب مرتبط: اسلامی که انقلاب کرد!

محسن قنبریان