شرح نامه۵۳/ جلسه سی و یکم/ ۸دی۱۴۰۲
▫️ فراز وظایف شخصی حاکم
- کارهایی که حاکم شخصا باید انجام دهد
- تنظیم اوقات عبادت برای خود و مردم
- منع احتجاب حاکم از مردم
دریافت سخنرانی «۳۱/ درسهایی از نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“
فراز وظایف شخصی حاکم (ثم امور من امورک لابد لک من مباشرتها…
سه نکته این فراز:
- کارهایی که حاکم باید شخصا انجام دهد:
الف) پاسخ به کارگزاران وقتی دبیران ناتوان از پاسخ اند.
ب) حاجاتی از مردم که دستیاران در انجامش تنگنا دارند.
این بعد از تقسیم کار و تشکیلات است؛ چون در نامه۳۱ فرمود: اجعل لکلّ انسان من خدمک عملا تاخذه به فان ذلک احری ان لا یتواکلوا فی خدمتک.
اگر خوب تقسیم کار نشود که مورد مواخذه معلوم باشد، گردن هم اندازی رخ می دهد.
آن دو دستور برای فائق آمدن بر دیوان سالاری است. سالار شدن دیوان به این است که کارها تجزیه می شود، گاه همه وظیفه انجام داده اند اما خروجی نهایی حاصل نشده است؛ چون هرچقدر هم کارهای مردم دسته بندی شود، دست آخر نمونه هایی بیرون از آن ساختار و رویه است.
ولایت برای فائق آمدن بر دیوان سالاری است. - تنظیم اوقات عبادت برای خود و مردم
اختصاص بهترین و بیشترین وقت برای خود و خدا؛ تا وقتی با حسن نیت همه کارها برای خدا شود.
واجبات خاص خداوند است. در این قسمت باید از بدن در شب و روز به عبادت، اعطاء کند؛ بلغ ما بلغ!
اما در عبادت های جمعی مردم باید حال اضعف را در نظر بگیرد
– صاحب وسائل الشیعه بابی اختصاص داده بنام: استحباب تخفیف الامام صلاته
– حضرت امیر(ع) در نامه۵۲ _که آیین نامه حکومتی به فرمانداران است_ اوقات انجام نمازهای ۵گانه را معرفی و دستور می دهد نماز صبح را وقتی بخوانند که همدیگر را ببینند. - منع احتجاب حاکم از مردم
می فرماید احتجاب و دیده نشدنت نباید طولانی شود. به تعبیر رهبر انقلاب “در برهه هایی باید حتما در میان مردم حاضر باشید”(۱۴۰۰/۶/۶)
– حضرت در روایت دیگری فرمود: هر والی که از حوائج مردم احتجاب داشته باشد خداوند در قیامت از حوائجش در احتجاب است (بحار ج۷۲ص۳۴۵)
– پیامبر(ص) فرمود: نزدیکترین تان روز قیامت به من… “اقربکم من الناس” نزدیک ترین به مردم( مردمی بودن) است. (امالی طوسی ص۲۲۹)
دو پیامد منفی احتجاب:
– الف) در جانب مردم، موجب تنگی و کم حوصلگی می شود
– ب) در جانب حاکم، علم به امور کم می شود. امور کوچک، بزرگ دیده میشود و بالعکس.
می فرماید: “زمامدار انسانی است و آنچه مردم از او مخفی بدارند نخواهد دانست، و حق نشانه هایی ندارد که به وسیله آن راست از دروغ شناخته شود.
“حق”(حقوق) مثل “حقیقت” نیست که از سر نشانه ها شناخته شود باید مستحقین را دید .
در نهی احتجاب می فرماید: بیشترین نیازهای مردم به تو چیزهایی است که برایت زحمت و رنجی ندارد و از قبیل شکوه از ستمی یا درخواست عدالت در معامله ای است.
احتجاب حاکمان از زمان خلیفه دوم شروع و در دوره امویان به اوج رسید؛ طوری که مراجعین گاه چندین ماه معطل می شدند! عبدالعزیز بن زراره یکسال بر باب معاویه چادر زد !
حضرت امیر(ع) غیر از بار عام (که نمونه اش در نامه ۱۹ هست) بیت القصص راه اندازی کرد که شکایت و درخواست مردم را بدون امضاء هم بگیرد
بعدا عمربن عبدالعزیز در امویان و مهتدی در عباسیان هم ژست مردمی گرفتند. مهتدی ، قبه المظالم ساخت تا به شکایات رسیدگی کند.
نکته حائز اهمیت آن است که نباید با جور و ظلم خود حاکم ، بشکل کلان مظالم تحقق یافته و برخی را با عوام فریبی با مثل قبه المظالم حل نماید.
- تفصیل را در فایل صوتی بشنوید