به حسب پیمایش ایسپا(سال۸۹) شرکت در نماز جمعه از نماز جماعت هم عقب افتاده است و به شرکت ۱۰ درصدی رسیده است(قبل از شیوع کرونا)!
درحالیکه شرکت در مجالس روضه خوانی و زیارت کردن اماکن مقدسه، روند افزایشی داشته و به حدود ۷۵٪ رسیده است.(رئیس ایسپا/۳۰تیر۹۸)
گزینه “هیچ” شرکت نکردن را در جدول بالا مقایسه کنید:
نماز جمعه با بیشترین عدم شرکت مطلق(۴۶/۶٪) رتبه اول است!
هیئت های مذهبی با ۹/۶٪ کمترین عدم شرکت مطلق را دارد!
پیوست نماز جمعه در آمار
پیمایش ملی سنجش دینداری ایرانیان/ ایسپا /بهار /۸۹
پ.ن:
کاهش شرکت در نماز جمعه نشانه بی دینی مردم و حتی کم اعتنایی به مناسک و شعائر اسلامی نیست و لابد دلیل دیگری دارد.
کم رونقی یک نماز عبادی-سیاسی نسبت به نماز جماعت، به “نماز” یا “جماعت خواندنش” نیست و شاید به “بُعد سیاسی اش” مربوط باشد!
یک ملت سیاسی، از مناسک سیاسی هم بیزار نیست؛ پس شاید مساله های سیاسی مردم و نماز جمعه تطابق درستی ندارد!
هیئت های مذهبی به لحاظ جایگاه سنتی، تباین جدی با نماز جمعه ندارند؛ پس افزایش شرکت در هیئت های مذهبی، کاری دگراندیشانه نیست.
نمازجمعه هم شاید بتواند با افزایش کارکردهای معنوی و اجتماعی اش(بخصوص برای جوانان) از سمت و سوی دینداری معاصر ایران جا نماند.
امام جمعه، منصوب حاکم در نهاد مدنی است؛ یعنی باید بتواند مردم را به حکومت پیوند و حکومت را مردمی کند.
اگر با کاهش مشارکت مواجه است، معلوم است وظیفه اش را خوب انجام نداده است؛ مثلا نماز جمعه را به روابط عمومی نظام بروکراتیک تقلیل داده، یا زبان بلیغ در دفاع از حرکت عمومی حکومت به سمت آرمانها نداشته است.
محسن قنبریان