1. از “لسه فر” تا کالا شدن همه چیز!

آنچه نیوتن درباره ماشین گفت را اقتصاددان های کلاسیک درباره اقتصاد بازسازی کردند. اقتصاد بمثابه یک سیستم درون زا و بدون دخالت هیچ دست بیرونی مثل دولت و قوانین حاکمیتی و یا حتی ارزشهای اخلاقی!
“لسه فر” اصطلاحی فرانسوی برای این مفهوم بود به معنای عدم مداخله دولت در اقتصاد. چون اقتصاد، مکانیسمی نیوتنی و مکانیکی دارد که با دخالت بیرونی، منجر به ناکارآمدی می شود.
در گام بعد نئوکلاسیک ها از مرزکشی بین اقتصاد با سیاست و فرهنگ به این سمت رفتند که اقتصاد حد و مرز آنها را معلوم کند! حالا “بازار آزاد” بود که سازمان بخش و تنظیم کننده دولت و باز تعریف ارزشها می شد!
دولتی تحت نظارت بازار سرمایه نه بازاری تحت نظارت دولت. در این نظم جدید، نظام اقتصادی پیشرو و مابقی نظامهای اجتماعی تحت تأثیر او تعدیل و تعریف می شدند.
این موجب اقتصادی شدن همه چیز شد. به هرچیز به چشم یک کالا نظاره شد و در مکانیسم بازار آزاد بازتعریف شد. مثلا حکومت خوب، حکومتی برای عدالت نیست برای رونق اقتصادی سرمایه است و اصلا عدالت هم چیزی جز کارآمدی عرضه و تقاضا نیست!!

۲٫ سرمایه داران خیرخواه، پیامبران جدید!

نیکول اشاف نویسنده کتاب “پیامبران جدید سرمایه” به خوبی تبیین می کند: خیرین بزرگ دنیای سرمایه داری مثل گیتس، والتون، براد، بافت و… در کنار کارهای خیرخواهانه بزرگ در حوزه بهداشت عمومی یا آموزش، چگونه برای دولتها تصمیم می گیرند که بخش بهداشت و آموزش، خصوصی شود و مداخله دولت از آن حذف شود. با تجاری شدن عمومی ترین خدمات و هم در دست داشتن ابزار و نهادهای این خدمات در دست این سرمایه داران، حساب کن در قبال آن خیریه ها چه سودی به جیب می زنند؟!
http://m.tarjomaan.com/interview/8254
(نمونه های ایرانی خیّر-لابی بخش آموزش با شما!)

۳٫ تکسب با حقوق مخلوقین، حرام است!

در شریعت ناب اسلام و آثار فاخر فقهی مثل مکاسب شیخ انصاری، آنچه حق مخلوقین است(مثل آموزش، سلامت، امنیت و…) قابل تجاری شدن و سوداگری نیست. پس کسی نمی تواند از بابت آن “اجرت و مزد” بگیرد و بالتبع در قاعده تراضی تجارت بیافتد. مدرسه با شهریه چند ده میلیونی برای آموزش پدید آید و رقابت بازاری شکل گیرد.
فعالین حوزه این خدمات جای “اجرت”، از بیت المال “ارتزاق” می کنند. فرق بین “ارتزاق” و “اجرت” زیاد است از جمله اینکه ارتزاق، برای رفع نیازهای زندگی فعالین آن خدمات و متناسب با شأن و حوائجشان است نه مابه ازاء کارشان و اجرت المثل خدمتشان! تا خدمت یک معلم و پزشک و پلیس و… یک کالا نشده خرید و فروش نشود نمیتوان برایش اجرت معین کرد. ببین کالایی شدن با این نقش های شریف چه می کند؟!
این آموزه مترقی(منع کالایی سازی آموزش و بهداشت و…) توسط مجتهدان تراز اول انقلاب در اصل ۳۰ قانون اساسی منعکس شد.

۴٫ رئیس التجار…!

دولتها به بهانه کسری بودجه چند دهه است دنبال واگذاری این بخشها -که حق مخلوقین است- به بخش بازار و تجارت اند. حالا دیگر بجای کلمه غیر انتفاعی، صراحتا از سرمایه گذاری و سود بری بخش خصوصی حرف میزنند.
وقتی رئیس دولت می گوید: دولت برای هر دانش آموز متوسط ۴میلیون از بیت المال هزینه می کند. چشم بندی کرده جای سرمایه دار کلمه “مردم” می نهد و می گوید: اما اگر به مردم واگذار شود به ۱میلیون کاهش می یابد! و نمی گوید سرمایه دار بقیه هزینه اش را از چه کسی میگیرد؟ و خدمات آموزشی چند پای خانواده ها(بخوان:مردم)می افتد؟!
نمی گوید چرا دولت باید از بودجه عمومی پول بازی چند باشگاه را بدهد اما آموزش باید خصوصی شود؟! فقط بدهکاری(نه تمام هزینه ها) یکی از این باشگاه ها برابر با یارانه یک سال همه مردم خرمشهر است!

محسن قنبریان
۹۷/۱۰/۲۲