مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی تعریف میکردند: “زمانی که به ژاپن رفته بودم، جلسه‌ای نیز با امپراتور وقت ژاپن داشتم. پس از بحث و گفتگو درباره برخی مسائل دوجانبه، امپراتور به من گفت: علیرغم اینکه ما تحولات انقلاب شما را دنبال می‌کنیم، ولی برای برخی از سؤالات خود پاسخ روشنی نداریم!
اول اینکه ما مدتی است روی سازمانی در کشور شما بنام جهاد سازندگی مطالعه می‌کنیم! چطور این نهاد توانسته در مدت کوتاهی، مردم مناطق محروم را با خود همراه کند و بسیاری از آن مناطق را توسعه بدهد؟!
دوم اینکه[…]
بعد آقای هاشمی گفتند:”من در آن جلسه برای هیچکدام از آن سؤال‌ها پاسخ مشخصی نداشتم[۱]“!
این روزها نیز بنا به اعلام سازمان بهداشت جهانی، ایران رتبه دوم در میزان درمان ویروس کرونا را دارد.
وزیر بهداشت هم اعلام کرده برای اولین بار در جهان با مشارکت بسیج مردمی ۳۰۰هزار اکیپ را برای تشخیص و مهار ویروس کرونا در تک تک منازل می‌فرستند.
قبل از این، در نهضت واکسیناسیون، درخت‌کاری، خدمت‌رسانی به سیل و زلزله‌زدگان از نیروهای جهادی و بسیج مردمی استفاده شده بود؛ و در همه موفقیت خیره کننده بود. مثل: ریشه‌کنی فلج اطفال در ایران، ترمیم خرابی‌ها (که در مقایسه با خرابی‌های مثل طوفان کاترینا و نمونه‌های اروپائی معلوم میشود، حرکت جهادی چه کرده است)
اما سؤال مهم اینکه: چه فرقی بین “کار جهادی” و “مدیریت جهادی” هست؟!
در نقل اول دقت کردید؟ امپراتور ژاپن -که تحولات انقلاب را دنبال می‌کند- با وجود وجدان کاری بالای ژاپنی‌ها، دنبال چه چیزی در سازمان جهاد می‌گردد؟! آن چیست که آقای هاشمی پاسخش را نمی‌داند؟!
امپراتور دنبال کشف “مدیریت جهادی” بود نه صرفا “نیروی جهادی”!
مدیریت جهادی، مقابل “مدیریت بروکراتیک” و اداری گذشته و کنونی است. نیروی جهادی، مقابل “نیروی با تایم و مأموریت اداری” و غیر چابک است. لذا ممکن است رئیس‌جمهوری(مثل خود آقای هاشمی با قریب ۱۶ساعت کار در روز) یا وزیر و مدیری، جهادی و بدون وقت اداری و بی‌مزایای مرسوم اداری کار کنند؛ اما مدیریت‌شان بروکراتیک باشد! (دقت کنید)
سازمان جهاد، مدیریت جهادی داشت نه صرف نیروی جهادی! “از پایین به بالا”، “شورایی”، “منطقه‌ای” و… بود که توانست چشم امپراتور ژاپن -کشوری که مثَل برای پرکاری شده- را بگیرد[۲].
جالب اینکه بین ناتوانی پاسخ آقای هاشمی -زبده‌ترین سیاست‌مدار ایرانی- و آنچه آن سال‌ها در ایران جاری بود نسبت مستقیم بود!
فن‌سالاری(تکنوکراسی)، بروکراسی خاص خود را احیاء کرده بود.[۳] سازمان جهاد هم، اداری و وزارت خانه شده بود! حالا ما در سودای ژاپن اسلامی بودیم!
هنوز نیروی جهادی پیدا می‌شد، اما ناگزیر بود اهداف انقلابی و جهادی خود را از طریق سیستم فرسوده اداری با شاخصه‌ی از بالا به پایین و “عدم درک نزدیک از میدان”، “ناتوان از درک تفاوت‌های منطقه‌ای”، “متجزی در مأموریت‌ها”(=یک اداره جزیی از کار را انجام و بقیه به اداره‌ای دیگر محول است تا بموقع بکند یا نکند!) و… انجام دهد.
️ آنچه در ریشه‌کنی فلج اطفال و ان‌شاءالله ریشه‌کنی ویروس کرونا اتفاق می‌افتد، تازه استفاده از نیروی جهادی است.
اگر نخبگان‌مان به “سازمان جهادی” متفطن[۴] شدند، نظام اداره‌ای احیاء خواهند کرد که توقع دنیای جدید از انقلاب اسلامی ایران بود.
ژاپن می‌خواست روش انقلابی ما را بیاموزد، اما ما به ژاپن مسلمان عازم شدیم!
محسن قنبریان
۹۸/۱۲/۱۲
[۱] کتاب رسم جهاد/مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی /ص۱۳
[۲] دراین باره کتاب رسم جهاد یا اقلا این لینک را ملاحظه کنید.
http://sobhe-no.ir/newspaper/596/14/23773
[۳] ر.ک:تکنوکراسی و اقتصاد نئولیبرال/شهریار زرشناس
[۴] زیرک؛ باتدبیر
وزیر بهداشت به وزیر صمت:
بنظر اینجانب این شیوه برخورد و پیگیری بروکراتیک مشکلی از مملکت حل نخواهد کرد و آبروی نظام و سلامتی مردم به شدت زیرسؤال خواهد رفت…
بی‌تردید مدیریت شرایط پیچیده کنونی شیوه‌ای می‌طلبد که در سازوکارهای موجود و جلسات بی‌حاصل دست آوردی نصیب کشور، مردم درمانده در بیماری و همکاران بی‌پناه اینجانب در بیمارستان‌های آلوده نخواهدشد.