1. از “تعارف” تا “مواخاه”
   غدیر، تجلی “فاصبحتم بنعمته اخواناً” هم هست. “ولایت عرضی” و پیوند اجتماعی مردم ذیل “ولایت طولی”(امامت) کارکرد دیگر غدیر است.
   اصلا مهمانی و اطعام برای این منظور مورد تاکید است و میشود خروجی اش را سنجید.
   از مراوده با همدیگر(تعارف) تا پیمان برادری(مواخات) مستحبات این روز است.
   در دنیای مدرن _که “اهالی” را “شهروند” و مناسبات آموزشی، حمایتی، ضمانتیِ گذشته را بجای “باهم- از هم” به “موسسات مدرن” سپرده و با متمرکز کردن، کنترل پذیر و هدایت شونده کرده است_ بیشتر این کارکرد غدیر (اگر نصابش رعایت شود) مهم شده است.
2. مناشده!
   غدیر، عید سیاست و دخالت مردم در امر حکومت هم هست.(رهبری۷۵/۲/۱۸)
   بحث بر سر حاکم، صفات و شرایط او، احتجاج به غدیر را به “شورای خلافت” (ذی حجه سال۲۴ه) کشاند. اینبار غدیر نه با مهمانی که با “مناشده” خود را نشان داد!
   مناشده، قسم دادن برای اظهار شهادت است. حضرت امیر(ع) یکبار دیگر هم در زمان حکومت خود وقتی، او مورد تردید واقع شده بود در صحن علنی مردم و میدان شهر، مناشده برقرار کرد (مناشده رحبه). از حاضرین خواست هرکه در غدیر بود بلند شود و شهادت دهد!

برای پیروان غدیر، شاخص کردن ولایت غدیر و سنجش حکمرانی ها بر اساس معیارهای امامت غدیر، میتواند مضمون و محتوای سالگشت های غدیر باشد. افتخار به داشته ها و مطالبه کمبودها و احتجاج با منکران و منتقدان، بازتولید مناشده در عصر ماست.

چنین غدیری هرگز یک فستیوال و زنگ تفریح و “روز رُفع القلم” نمی شود.

محسن قنبریان

نظام اقتصادی اسلام دارای یک زیربنای حقوقی است که «جهتِ حرکت» این نظام را مشخص می‌کند. در ادبیات شهید مطهری و شهید صدر، جهت همان «مکتب اسلام» است.

یکی از اساسی‌ترین مبانی این نظام حقوقی از منظر شهید بهشتی، «اصالت کار» در برایر «اصالت سرمایه» و تبعی بودن انواع تملیک‌ها مانند هبه و ارث و… نسبت به کار است.

کار به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم یعنی حیازت و صناعت متبلور می‌شود، لذا طبق این مبنا منابع طبیعی که به مثابه‌ی مواد اولیه بسیاری از امور است، تحت مالکیت هیچ‌کس قرار نمی‌گیرد، مگر به وسیله حیازت و یا صناعت.

این مبنای مهم در نظام حقوقی مولد یک بنای اساسی دیگر  به نام مالکیت خصوصی است. در واقع کار مستقیم و یا غیر مستقیم منشا ارزش و مالکیت می‌گردد. حال سؤال مهم این جاست که «آیا این مالکیت خصوصی همان مالکیت آزاد سرمایه‌داری است که هیچ قیدی ندارد؟»

نگاه مرحوم شهید بهشتی این است که محدوده‌ی «مالکیت خصوصی» افراد تا آن‌جایی است که ضرری برای دیگر آحاد جامعه نداشته باشد و اگر تعارض بین مالکیت فرد و مصالح جامعه پیدا شد، مصلحت جامعه نسبت مالکیت فرد ارجحیت دارد.

از این اصل حقوقی مهم اصل دیگری استفاده می‌شود که حکومتی که نماینده‌ی جامعه باشد، نسبت به تمام اموال شخصی در جهت مصالح ضروری جامعه، بر شخص مالک حق تقدم دارد.

 نوآوری شهید بهشتی در این اصول حقوقی ایجاد پیوند وثیق بین اقتصاد و سیاست با اجتماع و جمهوریت است. زیرا مالکیت خصوصی مقید به مصالح عمومی جامعه است و حق تقدم حکومت بر مالکیت خصوصی افراد مشروط بر این است که برآمده از جامعه باشد و در چارچوب مصالح جامعه عمل کند.

برشی از جلسه اول درسگفتار نظام اقتصادی در سلام

بر اساس آخرین نظرسنجی مرکز تحلیل اجتماعی «متا» در اسفندماه ۱۴۰۱، نگرش مردم ایران نسبت به مساله تبعیض در جامعه با سه سوال میزان احقاق حق فردی از طرق قانونی، قائل شدن تفاوت میان مسئولین و مردم عادی توسط نهادهای قانونی و نگرش نسبت به اصلی ترین عوامل استخدام سنجیده شده است.

براساس این نظرسنجی از نگاه افکار عمومی برخی از سازوکارهای موجود درون نظام اجرایی، قضایی و قانون گذاری نیازمند ترمیم است. همچنین در صورت وجود خطای ادراکی نسبت به واقعیت موجود در بخشی از گروه های اجتماعی، تصحیح این ادراک باید مدنظر دستگاه های اجرایی و قضایی کشور باشد.

این پیمایش در اسفندماه ۱۴۰۱ و با حجم نمونه ۳۰۰۰ نفر و به روش تلفنی و ملی برگزار شده است.

«با توصیه پزشکان، حادثه انفجار حزب را به آقا نگفته بودیم تا اینکه وقتی کمی بهتر شدند متوجه شهادت آقای بهشتی شدند. از آن روز هر وقت شعار “ایران پر از بهشتیه” از تلویزیون پخش می‌شد؛ آقا از فرط ناراحتی می گفت: خاموش کنید آن را، ایران هیچ وقت فردی چون بهشتی را نخواهد دید.»

روایت محافظ رهبر انقلاب از روزهای پس از ترور ایشان

پ.ن:

شهید بهشتی متفکر صاحب مبنایی بود که غیر از تولید اندیشه از دانش های اصیل اسلامی، آنرا با برنامه و تحقق هم تعقیب می کرد. نه صرفاً کتابخانه ای بود و نه عمل زده و بی مبنا!

محسن قنبریان

چکیده ای از سخنرانی حجت الاسلام قنبریان در جمع مدیران هیاتهای مذهبی کشور/ زنجان ۱تیر۱۴۰۲

به این دو روایت از امام باقر(ع) توجه ویژه کنید:

1. “خداوند -متعال- را بندگانی پربرکت و آسان‌ساز است که زندگی می‌کنند و مردم هم در پناه آنان‌ زندگی می کنند. آنان در میان بندگان او، همچون باران‌اند. نیز خدا را بندگانی لعنت شده و ناپسند و شوم است که نه خود زندگی می‌کنند و نه مردم، در پناه آنان زندگی دارند. آنان در میان بندگان او، همچون ملخ‌اند که برهرچه بنشینند، تباهش می‌کنند.” (الکافی ج۸ص۲۴۷)
2. “همانا خداوند برای معروف، گروهی از بندگانش را برگزیده است، آنان را دوستدار معروف قرار داده و انجامش را برایشان دوست داشتنی کرده و جویندگان معروف را به آنان متوجه کرده و انجامش را برای آنان آسان کرده همان گونه که زنده کردن زمین خشک و بی حاصل و زنده کردن اهلش را برای باران آسان نموده است.

و به راستی که خداوند برای معروف، دشمنانی از بندگانش قرار داده که معروف و انجامش را بر ایشان ناپسند و مبغوض ساخته و جویندگان معروف را از رو نمودن و توجه به آنان منع کرده و دشمنان معروف را نیز منع نموده است همان گونه که باران را از زمین خشک و بی حاصل دور ساخته تا آن زمین و اهلش را نابود کند و آنچه خداوند می بخشد بیشتر است.” (الکافی ج۴ص۲۵ )

“میامین و میاسیر” (با برکت های آسان گیر) در زندگی سازی دیگران فعال اند/ همین ها “اهل معروف اند” و “جویندگان معروف” به آنها متوجه می شوند و معروفها آسان در جامعه انجام میشود.

هردو به باران تشبیه شدند.

– در مقابل “ملاعین مناکید” (لعنت شده های شوم) که زندگی ای پیرامون آنان شکل نمی گیرد، “دشمنان معروف” هم هستند که “جویندگان معروف” برای معروف بدانها توجه نمی یابد!

• راه آسان تحقق معروف ها در جامعه، جنبش میامین است. روابط طبیعی زندگی مردم را تسهیل می کنند و همزمان ارزشها و معروفها را رایج می کنند.

– این همان دو سویه ی ولاء اجتماعی است که بارها بدان پرداخته ام: مأوا و نصرت دادن(۷۲انفال) / امر و نهی کردن و تصحیح عیوب کردن(۷۱توبه)

– جوانهای شهری، زنان و دختران فروشنده شهر را از حیث معیشت و حجاب مورد مصاحبه قرار دادند. بیش از ۳۰۰ فروشنده عمدتا زیر حداقل حقوق کارگری بودند و عده ای شل حجاب بودند. مطالعه خود را به کمک امام جمعه به شورای فرهنگ عمومی بردند و دو مصوبه گرفتند:

برای اعطای حداقل دستمزد به این زنان اقدام شود / لباس فرم فروشندگی مناسب با همفکری خودشان طراحی شود!

این نمونه ای از توأمان کردن زندگی سازی با آسان کردن تحقق معروف هاست. جنبش میامینی که جویندگان فطری معروف را به آنها متوجه می کند.

“دشمن معروف ها” (للمعروف اعدائاً) حسابش جداست. مرحوم آیت الله بافقی در قهوه خانه ای با لهو چند جوان، فقط کناره گیری کرد؛ اما نوروز۱۳۰۶ وقتی همسر و زنان دربار رضاخان بدون حجاب وارد حرم حضرت معصومه شدند به جدیت وارد شد! اینجا دشمن حجاب دنبال پروژه استعماری رواج کشف حجاب بود. رضاخان خودش با گارد به جنگ آمد او را با لگد در حرم روی زمین کشید و به زندان برد و بعد به شهرری تبعید کرد.

• امام باقر(ع) نه فقط در مقیاس همسایه و همشهری بلکه برای کل مسلمین، زندگی ساز شد! در ماجرای تحریم دینار رومی توسط امپراطوری روم که موجب گرانی درهم و بالتبع گرانی اجناس می شد، به حکومت مروانی کمک داد و طراحی نظام پولی واحد را به آنان آموزش داد. تهدید را تبدیل به فرصت کرد و پول واحد اسلامی را اولین بار در کل مملکت اسلام رایج کرد(ر.ک: حیاه الحیوان الکبری ج۱ص۹۷)

 – همان امام مکرر حتی ائمه جور را نهی از منکر کرد. نصایحش درباره عمربن عبدالعزیز کارگر شد و او را بهترین خلیفه اموی کرد. مبارزه با تبعیض و اشرافیت و کاهش مالیاتها و جزیه ها و گمرکی ها از جمله اقدامات او شد…

* تفصیل را در فایل صوتی بشنوید