دریافت جلسه بیست و دوم «سلسله بحث درس های نهج البلاغه» | “دریافت از پیوند کمکی“
اختلال های فن آوری زبان
- زبان/ بیان/ کلام
- نظم طبیعی این سه
- دو اختلال اول(زبان و بیان) بشری است: خطبه۲۳۳
- اختلال سوم(کلام) اخلاقی است: حکمت ۲و۴۰و۴۱و۶۰
- وضعیت اعلای نظم طبیعی: خطبه۲۳۳
- ۵ درمان برای اختلال سوم
خلاصه جلسه بیست و دوم سلسله بحث درس های نهج البلاغه
۲۴دی۱۴۰۰
حجت الاسلام قنبریان
- نسبت زبان، بیان، کلام
– “زبان” پاره گوشتی با توانایی اعجاب آور در خلق اصوات و الفاظ (حکمت ۸)
– با آن توانایی هنوز انسان بهیمه و مبهم گوست تا “بیان” بیاموزد(علّمه البیان)
– “کلام” محل اتصال این فن آوری به دریافت های عقلی و قلبی است
بیان غیر از کلام است ؛ “خوب حرف زدن” (روان، فصیح، بدون تپق، و…) “فن بیان” است اما “حرف خوب زدن” (جملات گویا و رسا برای معانی یافتن و…) “هوش کلامی” است.
نظم طبیعی این سه:
کلام، بیان، لسان
اوجش در اهلبیت است که “امیران کلام” اند، کلام در آنها ریشه دوانده و سایه هایش بر بیان و زبان افکنده است (خ۲۳۳)
اختلالها
- اختلال در زبان: سنگینی زبان و کندی سخن و…
- اختلال در بیان: بیان ضعیف با تکه کلام و تپق و…
- اختلال در کلام: کلام سبک و کم مغز، وراجی با معانی اندک و…
– دو اختلال اول طبیعی و سومی اخلاقی و مذموم است.
– صدر خطبه ۲۳۳ درباره دو اختلال اول است؛ وقتی خواهر زاده حضرت نتوانست روی منبر حرف بزند :”زبان پاره ای از انسان است،اگر انسان توانِ گفتن نداشته باشد زبان او را یاری نرساند و اگر برسخن گفتن توانا باشد،سخن به زبان مهلت درنگ ندهد”
- بدترین اختلال
– نامتوازن شدن نسبت کلام و بیان ، یعنی پیشی گرفتن “خوب حرف زدن” از “حرف خوب زدن” و فن بیان در آدمهایی با هوش کلامی کم، بدترین اختلال است.
– به جایی می کشد که “زبان” امیر می شود و انسان نزد خود بی ارزش می شود(حکمت۲)
وقتی انسان می بیند دارد می بافد و به اندازه اش مغز و معنا نیست ، احساس بی ارزشی و سبکی می کند و دیگران هم متوجه می شوند
– این آدمها خطرناک اند و زبان گزنده می یابند(حکمت۶۰) و با زبان می خواهند خود را امارت دهند و دیگران را عقب بزنند.
– این همان کسی است که حضرت می فرماید قلبش وراء زبانش است(حکمت۴۰) یا می فرماید: قلبش در زبانش هست(حکمت ۴۱) یعنی اول می گوید بعد متوجه می شود!
– زبان امیر باشد؟ یا کلام؟ یا انسان امیرِ کلام(اهلبیت)؟ تفاوت احمق و عاقل و معصوم است.
- ۵ درمان:
- فن بیان از هوش کلامی پیشی نگیرد! اندیشیدن در کلام قبل از گفتن(الترویّ فی القول یومن الزلل)
- ابزارهای بیانی نوبه نو (توییتر و …) از کتابخانه دورت نکند !
توئیتر باید غرر الحکم دانشمندان باشد نه چرندگویی پرگویان! - با مراقبه متوجه ،زوائد بیان در نسبت با کلام میشوی، آرام آرام زوائد را حذف و امساک کن
(من امسک عن فضول المقال شهدت بعقله الرجال) - با زیاد سخن گفتن در ذکر و یاد خدا می توانی تحفظ لسان کنی(دستور آیت الله بهجت)
فرق ذکر و بیان این است که “اشتغال به ذکر موجب نطهیر ذکر می شود”(من اشتغل بذکرالله طیّب الله ذکره) اما بیان، هرچه بیشتر ،آلودگی بیشتر! - از بداهه گویی بپرهیز! قبل از تسلط عقل و قلب بر کلام و بیان ، بداهه گویی نکن
(عند بدیهه المقال تُختبر عقول الرجال)
* تفصیل را در فایل صوتی بشنوید