?آیا دانشگاه(…)در تهران -با همه خدماتش- به یک مرکز “تبارگماری” بدل نشده است؟! آیا سرمایه اولیه آن و نمونه های مشابه اش در قم و تهران و… از اموال مصادره ای یا حاکمیتی و عمومی تدارک نشده بود؟! آیا امروز علیرغم ارائه خدمات علمی و فرهنگی، خانواده و فامیلی را بهره مندتر نکرده اند؟!
?آیا آنچه برخی نمایندگان ولی فقیه در مراکز استانها پس از چند دهه با جایگاه ویژه خود تدارک کرده اند، پس از خود به شخصیت حقوقی بعد واگذار می کنند یا همچنان بنام خودشان و در تصرف نزدیکانشان باقی می ماند؟! در بعضی استانها مجموعه ای تجاری، ساختمانی مفصل برای مصلا یا دفتر امام جمعه تدارک شده که معمولا به منصوب بعد منتقل می شود اما امتیاز دانشگاه، شبکه ماهواره ای، دهها مدرسه علمیه و…چه؟!
واضح است مخارج و مایه اولیه اینها هم از اموال یا امتیازها و مساعدتهای دولتی یا سهم مبارک امام(ع) بوده است؛ که غیر از مصرف عام داشتن نباید حیاط خلوت خانوادگی شود!
?نمونه ها منحصر به این موارد نیست و این نوشتار دنبال فهرست کردن موارد نیست بلکه توجه به درس مهمی از تجربه صفوی را منظور دارد

?تجربه صفوی:
در استفاده از اراضی خاص و منابع عمومی توسط علماء اسلام -که در دولت صفوی محترم شده بودند- بحثهای فقهی عمیقی بین علماء تراز اول شیعه شکل گرفت. یک طرف محقق ثانی بود که از اراضی ای در عراق برای خود در راستای مقاصد دینی بهره می برد؛ و در طرف دیگر مقدس اردبیلی بود که اصلا بخاطر پرهیز از این استفاده ها -حتی برای خدمات عمومی- به “مقدس” لقب گرفت. در اینباره رساله های فقهی نوشته شد که ۴تا از آنها در کتاب الخراجیات توسط جامعه مدرسین یک جا چاپ شده است.
?از جمله خورده هایی که مثل فاضل قطیفی به طیفِ بهره مند از منابع عمومی می گرفت این بود: مالی در اختیار فقیهی گذاشته شود تا رفع نیاز عامه کند و خودش در صورتی که محتاج است از آن بهره برد؛ حال اگر چنین فقیهی حیله شرعی بکار برد و آن مال را به ملکیت فرزند یا همسرش درآورد تا با اشکال احتیاج روبرو نشود، این یک حیله شرعی است!(ر.ک:السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعه اللجاج/شیخ ابراهیم قطیفی).
در مقابل، سادات و روحانیونی که چنین اقطاعی از سوی حاکمیت به آنها واگذار شده بود به عمل فقهای بزرگ شیعه مثل سید مرتضی و علامه حلی استناد می کردند که چندین قریه در تصرف داشتند! مخالفین نیز در دفاع از آن فقهای بزرگ اصرار داشتند که حتی خط علامه حلی را دیده اند که آن زمینها را به دست خود احیاء و سپس وقف عام کرده؛ نه اینکه زمین آباد را از حاکمان گرفته و حالا ملک خانوادگی شده باشد!
?مقدس اردبیلی در رساله خود غیر از اشکال کبروی به این زمینها -که اصلا چون فتوحات مأذون از امام معصوم نبوده، اینها قابل خراج گذاری نیست- صغرویا هم این اشکال را مطرح می کند که: چگونه یکی از ما[علماء] میتواند اموال زیادی را بیش از حد حاجت خود بگیرد در حالیکه اصل آن از آن تمام مسلمانان است یعنی باید در مصالح عامه مانند بنای مسجد و پل، آن هم به امر امام(ع) یا نائب او خرج شود.(ر.ک:رساله خراجیه مقدس اردبیلی در کتاب الخراجیات).

?درسی برای دهه پنجم انقلاب!

نکته درس آموز آن مواجهه فقهی برای ما زیاد است. غیر از خانه ها و املاکی که به قیمت نازل، اول انقلاب به برخی مسئولان واگذار و امروز با متراژ های بالا و قیمتهای چند ده میلیاردی چالشی اجتماعی-سیاسی برای انقلاب شده؛ امتیازها و منابعی که برای کارهای عام المنفعه مثل دانشگاه اسلامی و حوزه علمیه و شبکه ماهواره ای و خیریه های بزرگ و… به برخی علماء داده شده است هم محل چالش است و نباید در تصرف خانوادگی و موروثی اینها قرار گیرد و الا با قصد اولی در تنافی است.
?درسیره سلف چنین بوده که پس از فوت مرجعی مُهر او شکسته می شد و اموال مورد تصرف ایشان نه به آقازاده او بلکه به اعلم بعد ایشان منتقل می شد؛ چیزی که در این سالها نقضش را سراغ داریم!
?همچنین اموال و امتیازهایی که از جانب نمایندگی ولی فقیه تدارک شده، منطقا باید به شخصیت حقوقی بعد(نماینده ولی فقیه بعدی)واگذار شود نه اینکه آنها اندوخته ای برای موقعیت بعدی آن فقیه(مثلا مرجعیت)قرارگیرد؛ یا خدای نکرده نوعی تبارگماری در آنها شکل گیرد و فامیل و خانواده ای را بهره مندتر کند…!

محسن قنبریان
۹۷/۱۱/۲۷

دیو چو بیرون رود فرشته درآید، شعر است؛ سخن قرآن دقیق تر است: فرشته درآمد، دیو می رود(جاء الحق و زهق الباطل).
چرا که دیو اموی رفت، اما دیو عباسی آمد! دیو عباسی رفت، دیو مغول آمد!و …
آن که جا برای هیچ دیوی نمی گذارد فرشته وشی چون خمینی است.
هنر بزرگ ملت ایران در ۱۵سال مبارزه، اعتماد به “فلا تیأسوا من روح الله” بود
بعد از ۴۰سال از پیروزی هم هنوز از “رو٘ح” و رحمت الهی مأیوس نیست و تازه تر از تازه تری می بیند.

? بعد از فرمایش آیت الله العظمی مکارم شیرازی مبنی بر ضرورت انقلاب اقتصادی، شماره ی اول یادداشتی به همین نام نوشتم که بلافاصله از نوشتن شماره ۲ آن پشیمان شدم چون فضای نخبگانی جامعه انقلابی ما نیز بعضا سیاست زده و جناحی فکر می کند و آن حرفها را مسأله ی یک انقلاب نمیداند!
شاید در شماره ۲ -اگر نوشته می شد- به روندی در اجرا و واگذاری توجه داده می شد که مثال پیش پا افتاده اش می شد حقوق ۱۹میلیونی مدیر بنیاد مستضعفان!
? الان هم فکر می کنم همین حقوق ۱۹میلیونی سوژه فضای مجازی شود ولی لایه ی خطرناکتر فکری ای که مسبب این تبعیض ها بوده باز هم دیده نشود!
? مشکل اصلی این است که ارزش کار کارگر کمتر از مدیر دیده شد و مقایسه کارگر معدن با او “مرام کمونیستی” خوانده می شود!
? یکبار این آقایان -که تقریبا همه شده اند- تکلیف نسل جوان را با نوشته های شهید مطهری معلوم کنند! اندیشه هایی التقاطی و کمونیستی بود یا به تعبیر امام، صددرصد اسلامی؟!
? امسال سالگرد ۴۰سالگی انقلاب عزیزمان مصادف با فاطمیه است. اقلا در ۴۰سالگی آن و بخاطر حرمت مادر این انقلاب، جای فشفشه و ترقه و بوق قطار، جوانان انقلابی جلد ۲۰ مجموعه آثار شهید مطهری را تورقی کنند تا بهتر بیابند برای انقلاب مهمتر از ترقه و فشفشه هم هست. چند جمله از آن کتاب ناظر به حرفهای جناب رفیق دوست را بدون شرح بخوانید تا ببینید بادکنک و ترقه موجب شده بسیاری از جوانان انقلابی هم از مبانی رئیس شورای انقلاب شگفت زده شوند!:

“ارزش کار کارگر بستگی دارد به مقدار مفید بودن کارش برای اجتماع. کارگر یک رکن اساسی اجتماع است، همه به کار او محتاجند. کارگر فقط حامی و محافظ حقوق ندارد و الا باید عالی ترین حقوق به او تعلق داشته باشد. اینکه در یک اجتماع، یک مدیرکل بی مصرف ماهی دو هزار، سه هزارتومان[بگو۲۰میلیون!] حقوق می گیرد ولی یک کارگر روزی ده تومان، که اگر همه روزه بگیرد ماهی ۳۰۰تومان می شود، یک کار ظالمانه است!
هیچ دلیلی ندارد که حقوق رفتگر نباید از ۳۰۰تومان مثلا بالاتر باشد و حقوق یک وزیر نباید از ۳۰۰۰تومان کمتر باشد! درست است که کارهایی نظیر کار یک وزیر برای نبوغ و ابتکار و سطح عالی کار و کار فکری و مغزی ارزش بیشتری دارد ولی امتیاز آن کارها به افتخاری است که نصیب صاحب آنها می گردد؛ و برای رفتگر خود رفتگری نوعی مجازات است و نباید حقوق و مزد اینها را کمتر فرض کرد!…”(مجموعه آثار ج۲۰ص۴۹۹)

? اینها صرفا شعارهای شهید نبوده، استدلالهای قوی ایشان را در بقیه صفحات آن نوشته ها بخوانید.

? مطلب مرتبط:
-انقلاب اقتصادی؟!(۱)
-درباره ایده های جذاب ساز سیر مطالعاتی شهید مطهری

محسن قنبریان
۹۷/۱۱/۱۰