تولیت آستان قدس رضوی(آقای احمد مروی) گفته اند: «”۳۷سال آیت الله طبسی تولیت بود وخانه اش را حتی عوض نکرد ویک ریال حق التولیه برنداشت. اگر می خواست بردارد در طول ۳۷سال، ۶۰۰یا۷۰۰میلیارد می شد!!! بسیاری از ساخت وسازها از حق التولیت آیت الله طبسی ساخته شده است”!»[۱]

البته در خبرگزاری آستان نیوز رقم  حذف شده است اما درفایل صوتی رقم ۵۰۰ ،۶۰۰میلیارد هست.

سال ۹۴قائم مقام اسبق آستان ساخت صحن جمهوری، قدس، دارالولایه، دارالاجابه و کتابخانه و… را از حق التولیه ای خوانده بود که آقای طبسی استفاده نمیکرد[۲].

1. خداوند آقای واعظ طبسی را بیامرزد که چنین حق تولیت میلیاردی ای را بر نمی داشته است! اما آقایان باید توجه داشته باشند با این تجلیل از مرحوم طبسی چه به سر ایمان جامعه امام رضایی می آورند! وچقدر شبهه وسؤال تولید می کنند!

-️این حق تولیت ۶۰۰میلیاردی در ۳۷سال میشود ماهی یک میلیارد وسیصد وپنجاه میلیون تومان!

-️روزانه ۳میلیون وهفتصد هزار تومان وساعتی ۴۶۰هزار تومان!!!

-️این قطعا نجومی ترین حقوق در ایران زمین است!

دیگر دست آدمهای مغرض بیافتد با آن چه برسر ایمان جامعه امام رضایی می آورند!

اما نکات فنی وعلمی ای هم هست که باید بدانید:

2. چون تولیت حرم امام رضا(ع) از سوی حاکم شرع نصب میشود پس متولی خاص نیست که واقفان به عینه معلومش کرده باشند.

حق التولیه در این فرض، صور متفاوتی در فقه شیعه می یابد:

۱. اگر برخی واقفین چنین سهم بزرگی را برای متولی -هرکه باشد- معلوم کرده باشند؛ واضح است اختیار مال خودرا داشته و وقف هم حسب قصد آنهاست واختصاص سهم حق تولیت از موقوفات برای تولیت بلااشکال است!

اما و صدالبته آقای مروی وسابقین باید پیوست وقف نامه ای آنرا ارائه دهند؛ تا جامعه دچار شبهه نشود. بیان کنند کدامیک از موقوفات امام رضا(ع) و هرکدام چه سهمی را بعنوان حق التولیه قرار داده اند؟ درآمد سالانه این سهام چقدر است که با کسر حقوق همه خدام و… باز این رقم بزرگ برای خود تولیت می ماند؟!

قائم مقام اسبق آستان در حد اینکه “معمولا واقفان یک دهم درآمد موقوفه را حق التولیه قرار می دهند”؛ بسنده کرده است.[۳][۴]

۲.اگر واقفین، متولی خاصی معلوم نکرده اند؛ در این صورت اگر کسی هست که مجانا تصدی چنین کاری کند، او متعین است ونباید چیزی از منافع موقوفه را به غیر او داد.[۵]

اگر این صورت باشد؛ حق التولیه ای برای مثل مرحوم طبسی که مجانا متولی شده ثابت نمیشود تا با آن بتوان کار دیگری کرد ومنت گذاشت از حق شخصی ایشان بود اما تابلوئی نزدند !

۳.اگر واقفین مقدار حق تولیت را مطلق گذاشته ومعلوم نکرده اند ومتصدی مجانی هم دربین نیست، آنوقت حق التولیه در حد اجرت المثل ومتعارف خواهد بود.[۶]

اجرت المثل در تولیت آستان قدس بیشتر از مدیرت ارشد شرکت نفت که نخواهد بود؛ پس هرگز چنین رقمی یا بسیار کمتر از آن متعارف نخواهد بود!

️جائی که تولیت به حاکم شرع برمیگردد(مثل تولیت حرمها) وپای چنین ثروت بزرگی وسط است ای بسا از باب “لکی لایکون دوله بین الاغنیاء منکم” با منصوبین شرط کند که این حق التولیه که حق حاکمیت است در مصارف عمومی باشد. به حسب نقل، قبل انقلاب عمده آنرا دربار می برده وبعد از انقلاب مرحوم طبسی حساب بانکی جدا اختصاص داده و خود مصرف نکرده ودر توسعه حرم مصرف شده است.

3. نکته فقهی دیگر مدت طولانی این تولیت ها با چنین مزایای محتمل است. به حسب فتوای صاحب عروه وبسیاری از فقها، وقتی امر تولیت به حاکم شرع(ولی فقیه) رجوع می کند؛ برای این تولیت سه راه است:

۱. خود حاکم برعهده گیرد.

۲. کسی را وکیل خود کند. که دراین فرض میتواند هر وقت خواست او را عزل کند.

۳.کسی را نصب در تولیت کند. که در این فرض، مادامی که منصوب اهلیتش باقی است حاکم حق عزل او را ندارد..[۷]

از همین جا سرّ ابقاء طولانی مدت تولیتهای حرمها در ایران معلوم میشود که در فرض بقاء اهلیت، جائی برای عزل آنها نیست.[۸]

️ اگر بجای نصب متولی، آنها با حکم وکالت از حاکم شرع، متصدی شوند؛ در دوره های کوتاه چند ساله قابل تعویض خواهند بود.

وقتی منصوب، وکیل باشد به او حق الوکاله (در حد متعارف) تعلق میگیرد نه حق التولیه با رقم میلیاردی. وحق تولیت که از واقف برای متولی تعلق گرفته در اختیار حاکمیت قرار میگیرد که مثلا شهر جنگ زده هویزه را بازسازی کند ومانند آن یا اقلا در توسعه حرم مصرف شود نه شخص خاص.

٭به شفافیت بیشتر و بررسی فقهی دقیق تر دراینباره نیازمندیم.

محسن قنبریان
۹۸/۹/۱۹

[۱] https://www.isna.ir/news/98091813311

[۲] روزنامه خراسان/۲۰اسفند۹۴

[۳] روزنامه خراسان ۲۰اسفند ۹۴

[۴] http://www.ensafnews.com/57005

[۵] تکمله العروه الوثقی ج۱ص۲۳۲ مسٲله۱۴

[۶] ر.ک:جامع الشتات ج۴ص۲٨و۱۴٨و…

[۷] تکمله العروه الوثقی ج۱ص۲۲۹مسٲله۷

[۸] بنا به فتوای یادشده