مواسات: سهیم کردن در مال است[۱]. بالاتر در جان [۲]

ضدش: منع است [۳]

عدالت: دادن حقوق افراد [۴]و نهادن امور در جای خود [۵] است.

از این رو، مواسات یک اخلاق و رفتار است ولو واجب ترین و سخت ترین آن [۶] اما عدابت و قسط یک سیاست عام [۷] بلکه ملاک راهبری و سیاست است [۸]چه زیبا فرمود الانصاف من النفس کالعدل فی الامره انصاف به خرج دادن در حیثیت فردی مثل عدالت ورزی در حکمرانی است[۹].

مواسات از حقوق است -البته واجب [۱۰]– برادران دینی است [۱۱]یعنی مربوط به جامعه ایمانی است.

اما عدالت و قسط، سیاستی عام [۱۲]و برای همه شهروندان و آدمیان حتی غیر همکیشان است حسن العدل نظام البریه لذا امیرالمومنین علیه السلام، مواسات را حافظ اخوت ولی عدالت را حافظ دولتها خواند[۱۳]. و فرمود اکرم الاخلاق السخا و اعمها نفعا العدل گرامی ترین اخلاق سخاوت و عمومی تر در نفع، عدالت است[۱۴].

انسان ۲۵۰ ساله ی امامت را در “دوره محرومیت از حاکمیت” بیشتر در جلوات انفاق و ایثار و مواسات می بینیم. و در “دوره حاکمیت”  بیشتر در چهره قسط و عدالت! فرمود: اولی الامر را به امر به معروف، عدالت و احسان بشناسید[۱۵]. اگر مواسات، بهشت برادری است، عدالت بهشت دولتهاست[۱۶]. لذا امیرالمومنین علیه السلام در سالهای حکومت فقط چاه آب و نخلستان وقف نکرد و کیسه برای فقیر نبرد؛ سراغ مواسات در تقسیم بیت المال (توزیع عادلانه درآمد) رفت. سراغ توزیع عادلانه منابع ثروت رفت. مقابله با اقطاع بخشی های بی حساب، اموال خاص (صفوالمال) برای خلیفه و خواص؛ جنگها بر او تحمیل کرد[۱۷].

[۱] بحار ج۲۳ ص۵۸۲

[۲] زیارت نامه ابالفضل علیه السلام

[۳] الکافی ج۱ ص۲۲

[۴] تهذیب ج۹ ص۱۳۱

[۵] نهج البلاغه ص۵۵۳

[۶] معانی الاخبار ص۱۹۱ و ۱۹۲

[۷] نهج البلاغه ص۵۵۳

[۸] ملاک السیاسه العدل/ غررالحکم

[۹] غررالحکم

[۱۰] الکافی ج۲ ص ۱۴۴ تا ۱۴۸

[۱۱] معانی الخبار ص۱۹۱ و ۱۹۲

[۱۲] نهج البلاغه ص۵۵۳

[۱۳] غررالحکم

[۱۴] غررالحکم

[۱۵] الکافی ج۱ ص۸۵

[۱۶] العدل جنه الدول/ غررالحکم

[۱۷] ر.ک: روضه الکافی ترجمه رسول محلاتی ج۱ ص۸۴